Η σημασία των 40 ημερών στη θρησκεία, οι δεισιδαιμονίες και
πώς γινόταν ο αποκλεισμός των αρρώστων στην αρχαιότητα και το μεσαίωνα.Ποια είναι η ορθή γραφή της λέξης: κορωνοϊός ή κορονοϊός;-
Πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά η λέξη καραντίνα και ποια η σχέση της με τον
αριθμό σαράντα;- Ο αριθμός 40 στη θρησκεία και τη λαογραφία- Και
μερικές…θεωρίες συνομωσίας.
Το θέμα που μονοπωλεί το ενδιαφέρον της παγκόσμιας και
βέβαια της ελληνικής κοινής γνώμης εδώ και μερικούς μήνες είναι ο κορωνοϊός
SARS-Cov-2, γνωστότερος ως Covid 19 (έτσι άλλωστε αναφέρεται και στην
ιστοσελίδα του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, του ΕΟΔΥ). Αν κάποιοι
περιμένουν από εμάς συγκλονιστικές αποκαλύψεις για τον κορωνοϊό ,μάλλον θα
απογοητευθούν. Δεν έχουμε καμία «μυστική» γνώση πάνω στο θέμα και όλες οι
γνώσεις μας προέρχονται αποκλειστικά από τις ανακοινώσεις των ειδικών
επιστημόνων. Σίγουρα όμως οι αναγνώστες μας θα μάθουν κάποια ενδιαφέροντα
στοιχεία για την ιστορία των κορωνοϊών.
. Θα ασχοληθούμε επίσης με τη λέξη καραντίνα, η οποία μπήκε
για τα καλά στη ζωή μας εδώ και περίπου ένα μήνα. Η λέξη καραντίνα όπως θα
δούμε σχετίζεται άμεσα με τον αριθμό σαράντα. Το σαράντα δεν είναι ένας τυχαίος
αριθμός καθώς έχει σημαντική χρήση στη θρησκεία, τη λαογραφία αλλά και τη
μαγεία. Θα ασχοληθούμε τέλος με κάποιες θεωρίες συνομωσίας για τον κορωνοϊό που
υπάρχουν στο διαδίκτυο και οι οποίες περιέχουν απειροελάχιστα δείγματα αλήθειας
και αμέτρητα ατεκμηρίωτα στοιχεία.
Κορωνοϊός ή κορονοϊός;
Η σωστή ορθογραφία
Ένα από τα θέματα που σχετίζεται με τον κορωνοϊό είναι η
ορθογραφία του. Κορωνοϊός ή κορονοϊός. Ή μήπως κορωναϊός; Πρόκειται βέβαια για
θέμα ήσσονος σημασίας. Όταν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν από τον Covid
19 και εκατομμύρια άλλοι νοσούν, ένα ‘’ω’’ ή ‘’ο’’ στην γραφή του δεν έχει
καμία απολύτως σημασία για τους περισσότερους. Ελπίζοντας ότι έστω και ελάχιστοι
ενδιαφέρονται για το συγκεκριμένο θέμα θα ασχοληθούμε με αυτό, παραθέτοντας και
μερικές χρήσιμες πληροφορίες για την ιστορία των κορωνοϊών.
Εδώ και 16 μήνες κυκλοφορεί στο διαδίκτυο το περιοδικό λόγου
και τέχνης ‘’Χάρτης’’ (hartismag). Μπορεί ελεύθερα να διαβάσει το περιεχόμενό
του ο οποιοσδήποτε, χωρίς συνδρομές, κωδικούς κλπ. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό
περιοδικό στο οποίο αρθρογραφούν μόνιμα σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι της
χώρας. Αναφέρουμε ενδεικτικά μερικούς: Χάρης Βλαβιανός, Φίλιππος Δρακονταειδής,
Δημήτρης Καλοκύρης, Τεύκρος Μιχαηλίδης, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Σάκης
Σερέφας, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Δήμητρα Χριστοδούλου κ.α. Επίσης σε κάθε τεύχος
συνεργάζονται πάρα πολλοί ακόμα σπουδαίοι άνθρωποι του λόγου και της τέχνης.
Στο τεύχος 16 (Απρίλιος 2020) του Χάρτη ανάμεσα στα άλλα υπάρχει ένα εκπληκτικό
άρθρο του κορυφαίου Έλληνα γλωσσολόγου κύριου Χριστόφορου Χαραλαμπάκη με τίτλο
‘’Κορονοϊός και ηθικός πανικός’’. Ο κύριος Χαραλαμπάκης, Ομότιμος Καθηγητής
Γλωσσολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών μας έδωσε
πρόθυμα και ευγενέστατα την άδεια να χρησιμοποιήσουμε στοιχεία από το άρθρο του
αυτό. Τον ευχαριστούμε θερμά και ελπίζουμε και οι αναγνώστες του protothema.gr
να βρουν αυτά τα στοιχεία τόσο ενδιαφέροντα όσο εμείς.
Πολλοί νομίζουν ότι η λέξη κορωνοϊός είναι καινούργια. Κάτι
τέτοιο όμως δεν συμβαίνει καθώς υπάρχει εδώ και μισό αιώνα. Όπως μας πληροφορεί
ο κύριος Χαραλαμπάκης η πρώτη γνωστή καταγραφή του όρου κορωνοϊός εμφανίζεται
στον πληθυντικό αριθμό Coronaviruses σε ένα σύντομο άρθρο στη στήλη ‘’News and
Views’’ του περιοδικού «Nature», τόμος 220, αριθμ. 5168, 16 Νοεμβρίου 1968
,σελ. 650.
Συνεπώς η λέξη coronavirus που αποδίδεται στα ελληνικά ως
κορωνοϊός, υπάρχει ήδη από το 1968 στα αγγλικά. Στα γαλλικά εμφανίζεται περίπου
το 1970 και στα ιταλικά το 1990. Στα γερμανικά όπως γράφει ο κύριος
Χαραλαμπάκης, η λέξη εμφανίζεται με διπλή ορθογράφηση: Coronavirus και
Koronavirus. Το παράδοξο με τα γερμανικά λεξικά όπως έχουμε διαπιστώσει
ξεφυλλίζοντας μερικά από αυτά, είναι ότι αν και είναι ιδιαίτερα αξιόπιστα και
περιέχουν πλούτο πληροφοριών, δεν αναγράφουν την ημερομηνία που εμφανίζεται για
πρώτη φορά κάθε λέξη πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει
με τα λεξικά άλλων ξένων γλωσσών (π.χ. Merriam Websterκαι Oxford English
Dictionaryγια τα αγγλικά, Le Petit Robert για τα γαλλικά και lo Zingarelli για
τα ιταλικά). Δυστυχώς ούτε και στα ελληνικά λεξικά υπάρχει χρονολογία πρώτης
εμφάνισης για κάθε λέξη. Εξαίρεση αποτελούν το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής
Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών (έκδ. 2014) όπου γίνεται καταγραφή της χρονολογίας
εμφάνισης των αγγλικών, γαλλικών και ιταλικών λέξεων από τις οποίες προέρχονται
οι αντίστοιχες ελληνικές και το Λεξικό Μπαμπινιώτη όπου αναφέρεται η ημερομηνία
πρώτης εμφάνισης πολλών λέξεων με βάση το Λεξικό του Στέφανου Κουμανούδη, το
οποίο όμως 120 χρόνια μετά την έκδοσή του αποδεικνύεται παρωχημένο και με πολλά
λάθη.
Ας δούμε όμως τι γράφει ο κύριος Χαραλαμπάκης για την
ορθογραφία της λέξης κορωνοϊός, κορονοϊός ή μήπως το σωστό είναι κορωναϊός;
«Η ορθογράφηση κορόνα (δηλ. κορονοϊός) ανταποκρίνεται στην
εξελικτική πορεία της λέξης. Ενσωματώθηκε αρμονικά στο λεξιλόγιο της
μεσαιωνικής δημώδους γλώσσας (βλ. Εμμ. Κριαρά, ‘’Λεξικό της Μεσαιωνικής
Ελληνικής Δημώδους Ελληνικής Γραμματείας’’). Όσοι επιμένουν στη γραφή κορώνα
(δηλ. κορωνοϊός) θέλουν να καταστήσουν οπτικά σαφές ότι η λατινική λέξη κορόνα
η οποία διασώζεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες προέρχεται από την
αρχαία κορώνη.
Ο τύπος κοροναϊός αποτελεί ακριβή μεταγραφή του αγγλικού
coronavirus, δεν συμβαδίζει όμως με τη γενικότερη τάση της Νεοελληνικής να
σχηματίζει σύνθετα με το συνδετικό φωνήεν «ο». Επομένως φαίνεται πιθανότερο να
επικρατήσει ο κορονοϊός και στη συντηρητική ορθογραφία κορωνοϊός». Όπως
επισημαίνει ο κύριος Χαραλαμπάκης η Πολιτεία προτίμησε τη γραφή με ω όπως
δείχνει η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου ‘’Κατεπείγοντα μέτρα αποφυγής και
περιορισμού της διάδοσης κορωνοϊού’’ (ΦΕΚ τεύχος Πρώτο, αρ. φύλλου 42, 25
Φεβρουαρίου 2020).
Στο Google στις 9/3/2020 τα αποτελέσματα αναζήτησης ήταν τα
εξής: κορωνοϊός 16.300.000 παραδείγματα, κοροναϊός 13.100.000 παραδείγματα,
κορονοϊός 11.300.000 παραδείγματα και κορωναϊός 373.000.
Στις 17/4/2020 οι αριθμοί έχουν ως εξής:
κορωνοϊός 18.000.000, κορονοϊός 16.000.000, κοροναϊός
7.850.000 και κορωνοϊός 429.000. Βλέπουμε μια σαφή αύξηση της χρήσης της λ.
κορονοϊός που πλησιάζει τη λ. κορωνοϊός, μία ξεκάθαρη υποχώρηση της λ.
κοροναϊός και μια στασιμότητα σε χαμηλά νούμερα της λ. κορωναϊός.
"Προληπτική απομόνωση για την αποτροπή εξάπλωσης
μεταδοτικής ασθένειες και η αντίστοιχη χρονική περίοδος και γενικότερα κάθε
μορφή αποκλεισμού", σύμφωνα με το "Χρηστικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής
Γλώσσας" της Ακαδημίας Αθηνών. Η λέξη προέρχεται από το ιταλικό
quarantina.
Τα τελευταία χρόνια, στη χώρα μας τουλάχιστον, είχε ευρεία
χρήση στην αθλητική δημοσιογραφία: "Σε καραντίνα ο... για πειθαρχικό
παράπτωμα". Αυτό δεν σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος αθλητής έμενε σπίτι του
και... έστελνε sms με κωδικούς για να βγει από αυτό, αλλά ότι έκανε ατομικές
προπονήσεις, ξεχωριστά από τους υπόλοιπους συμπαίκτες του Σύμφωνα με το
"ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ", του Γεωργίου
Μπαμπινιώτη
Δημοσίευση σχολίου