Κάτι πολύ ανησυχητικό συμβαίνει με τους λαμπτήρες LED

Οι λαμπτήρες LED (δίοδοι εκπομπής φωτός) προσφέρουν φως διαφόρων χρωμάτων εκπέμποντας ελάχιστη θερμότητα, αλλά το λευκό τους φως δεν μοιάζει τόσο με το ηλιακό φως (κάτι που επιτυγχάνουν οι λαμπτήρες πυρακτώσεως). Έχουν πολύ μεγαλύτερη απόδοση από τους συμβατικούς λαμπτήρες (προσφέρουν τεράστια εξοικονόμηση ενέργειας), όπως επίσης και πολύ μεγαλύτερο χρόνο ζωής (35.000-50.000 ώρες όταν ένας λαμπτήρας πυρακτώσεως έχει διάρκεια 1.000-2.000 ώρες και ένας λαμπτήρας φθορισμού 10.000-15.000 ώρες).
 Οι LED λειτουργούν εντελώς διαφορετικά από τους άλλους λαμπτήρες αφού αποτελούν μια ηλεκτρομαγνητική πηγή φωτισμού – στην ουσία πρόκειται για ημιαγωγούς οι οποίοι εκπέμπουν φωτεινή ακτινοβολία όταν δέχονται ηλεκτρική τάση.

 Αν και έχουν μεγαλύτερο κόστος, η μεγάλη απόδοση και ο χρόνος ζωής το αντισταθμίζουν και με το παραπάνω, ενώ παράλληλα δεν περιέχουν τοξικά συστατικά. Γι’ αυτό και έχουν ανακηρυχθεί ομόφωνα η πιο φιλική πηγή φωτισμού για το περιβάλλον. Ολα τα παραπάνω πλεονεκτήματα, σε συνδυασμό με το μικρό μέγεθος και την ευελιξία τους, έχουν εκτινάξει στα ύψη τη χρήση των λαμπτήρων LED όχι μόνο στις οθόνες των ηλεκτρονικών συσκευών αλλά και στον φωτισμό των εξωτερικών και εσωτερικών χώρων.

 Με την επέκταση της χρήσης όμως έρχονται σιγά-σιγά στην επιφάνεια και οι δυσάρεστες πλευρές καθώς οι ερευνητές αρχίζουν να εξετάζουν τις επιπτώσεις τους και τις ενδεχόμενες παρενέργειες. Το 2010 η αρμόδια για τη δημόσια υγεία αρχή στη Βρετανία Anses είχε συστήσει στους γονείς να φροντίζουν να κρατούν τα παιδιά τους μακριά από χώρους που φωτίζονται με LED και να αποφεύγουν τα παιχνίδια με φωτοδιόδους επειδή το έντονο φως τους φαίνεται να προκαλεί «τοξικό στρες» στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού.

 Ανησυχίες για παρενέργειες στα μάτια

Οι ανησυχίες ότι οι λαμπτήρες LED ενδέχεται να είναι επιβαρυντικά για την όραση δεν είναι καινούργιες. Οι ειδικοί υποπτεύονταν ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει επειδή για να επιτύχουν το λευκό φως τους οι φωτοδίοδοι χρησιμοποιούν ως βάση το λεγόμενο μπλε φως, το οποίο «κινείται» στα μικρά μήκη κύματος του φάσματος του ορατού φωτός (380-500 nm) και έχει υψηλή ενέργεια.

 Κάποια πειράματα σε τρωκτικά και πιθήκους έχουν υποδηλώσει ότι η έκθεση στο μπλε φως και κυρίως σε μήκη κύματος 400-500 nm προκαλεί βλάβες στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Τα αντίστοιχα πειράματα για τον άνθρωπο είναι ελάχιστα και έχουν διεξαχθεί είτε με φυσικό φως είτε με άλλου είδους λαμπτήρες. Η πρώτη μελέτη η οποία εξέτασε την επίδραση των LED σε κύτταρα του ανθρώπινου αμφιβληστροειδούς δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιθεώρηση «Photochemistry and Photobiology» και τα αποτελέσματά της φαίνεται ότι επιβεβαιώνουν τους φόβους των επιστημόνων.

 Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Complutense της Μαδρίτης που διεξήγαγαν τη μελέτη διαπίστωσαν ότι οι λάμπες LED ίσως προκαλούν ανεπανόρθωτη βλάβη στην όραση μειώνοντας τη διάρκεια ζωής των φωτοϋποδοχέων, των πολύτιμων φωτοευαίσθητων κυττάρων των ματιών μας. Οι επιστήμονες εξέθεσαν κύτταρα από το μελάγχρουν επιθήλιο ανθρώπινου αμφιβληστροειδούς σε διάφορους τύπους LED (κόκκινου, πράσινου, μπλε και λευκού φωτός) ανά δωδεκάωρους «κύκλους» εναλλαγής φωτός/σκοταδιού. Είδαν ότι ύστερα από τρεις κύκλους φωτός/σκοταδιού το μπλε, το πράσινο και το λευκό φως των LED μείωσαν δραστικά τη βιωσιμότητα των φωτοϋποδοχέων (κατά 99%, 88% και 75% αντίστοιχα), οδηγώντας τους μάλιστα συχνά σε απόπτωση, στον φυσικό δηλαδή θάνατο των κυττάρων.

 «Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί ο αμφιβληστροειδής, το εσωτερικό στρώμα του ματιού μας, αποτελείται από ιστούς του κεντρικού νευρικού συστήματος – είναι, δηλαδή, ιστοί οι οποίοι δεν ανανεώνονται, τα κύτταρά τους είναι μεταμιτωτικά και δεν μπορούν να ανανεωθούν» εξηγεί η Θέλια Σάντσεθ-Ράμος, καθηγήτρια Οπτομετρίας στο Πανεπιστήμιο Complutense και εκ των επικεφαλής της μελέτης.

 Μας βλάπτει και χωρίς να το κοιτάζουμε!

Το σοβαρότερο είναι μάλιστα ότι, όπως υποδηλώνουν τα αποτελέσματα, οι βλαπτικές συνέπειες των LED δεν περιορίζονται μόνο στις στιγμές που κοιτάζουμε απευθείας την οθόνη του υπολογιστή, της τηλεόρασης ή του κινητού μας – που είναι ήδη πολλές – ή σε αυτές που διαβάζουμε το βιβλίο μας κάτω από μια λάμπα. Εξακολουθούν να υφίστανται και όταν απλώς βρισκόμαστε σε έναν χώρο ο οποίος φωτίζεται από αυτά. «Στον χώρο βεβαίως δεν κοιτάζουμε την πηγή του φωτός αλλά και πάλι αυτή προξενεί βλάβη, και μάλιστα μεγάλη. Προξενεί βλάβη αν έχει μεγάλη ενέργεια, το πρόβλημα είναι η ενέργεια» επισημαίνει η καθηγήτρια, προσθέτοντας: «Ενδεχομένως δεν εκπέμπουν όλα τα LED μπλε φως σε ποσότητα που να είναι επιβλαβής, πολλά όμως μάλλον εκπέμπουν».

 Οι ισπανοί ερευνητές τονίζουν ότι περαιτέρω μελέτες απαιτούνται προκειμένου να εξακριβωθούν οι επιβλαβείς και οι ασφαλείς «δόσεις» ακτινοβολίας που μπορούν να δεχθούν τα ανθρώπινα μάτια έτσι ώστε να τεθούν αποτελεσματικοί κανονισμοί ασφαλείας.

 Ωστόσο το «καμπανάκι» έχει ήδη σημάνει, αφού οι οθόνες του κινητού, της τηλεόρασης και του υπολογιστή κρατάνε όλο και περισσότερες ώρες το βλέμμα μας προσηλωμένο επάνω τους, ήδη από τις πολύ νεαρές ηλικίες.

 Σωτήρια γυαλιά με φίλτρο

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης παρουσίασαν μια ιδέα η οποία, αν και απλή, αποδείχθηκε αποτελεσματική στις ενδεκάχρονες κλινικές δοκιμές που έκαναν για να την «τεστάρουν» (φάνηκε μάλιστα σε μελέτες να «φρενάρει» την εκφύλιση ωχράς κηλίδας).

Φωτορύπανση

Φωτορύπανση ή ρύπανση τεχνητού φωτισμού ονομάζεται το φαινόμενο το οποίο σημειώνεται στον ουρανό πάνω από αστικά κέντρα και γενικά τοποθεσίες με πολλά φώτα, κατά το οποίο ο ουρανός είναι πιο φωτεινός από το κανονικό με αποτέλεσμα να υπάρχει μειωμένη αντίθεση μεταξύ των αστέρων και του φόντου του ουρανού.

 Η φωτορύπανση έχει αυξηθεί παγκοσμίως λόγω της επικράτησης των λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας LED. Ωστόσο, το πρόβλημα δεν είναι τα ίδια τα φώτα - αλλά το γεγονός ότι ο κόσμος γίνεται όλο και πιο φωτεινός, επειδή οι LED φωτίζουν πλέον μέρη, τα οποία δεν θα φωτίζαμε ποτέ στο παρελθόν.

 Και αυτό έχει το δικό του περιβαλλοντικό κόστος. Τα ευρήματα σχετικής έρευνας δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances και διαπίστωσαν ότι οι τεχνητά φωτιζόμενες εξωτερικές επιφάνειες αυξήθηκαν με ρυθμό 2,2% ετησίως μεταξύ 2012 και 2016.

 "Με λίγες εξαιρέσεις, αύξηση του φωτισμού σημειώθηκε σε όλη τη Νότια Αμερική, την Αφρική και την Ασία", αναφέρει η έκθεση, η οποία ανέλυσε τον νυχτερινό φωτισμό χρησιμοποιώντας ένα ειδικά σχεδιασμένο ραδιομετρητή τοποθετημένο σε δορυφόρο.

 "Πλέον φωτίζουμε χώρους που δεν φωτίζαμε πριν, όπως ένα μονοπάτι για ποδήλατα σε κάποιο πάρκο ή ένα τμήμα της εθνικής οδού που οδηγεί έξω από την πόλη, σημεία που στο παρελθόν δεν ήταν φωτισμένα", δήλωσε ο φυσικός και επικεφαλής της έρευνας, Chris Kyba.

 Οι ερευνητές σημείωσαν μείωση της φωτορύπανσης μόνο σε περιοχές που δοκιμάζονται από πολέμους, όπως η Συρία και η Υεμένη. Η Ιταλία, η Ολλανδία, η Ισπανία και οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν τα υψηλότερα ποσοστά φωτισμού του κόσμου, παρέμειναν σχετικά σταθερές. Η εκτεταμένη χρήση λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας LED, η οποία είχε ως αρχικό στόχο την μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, έχει τελικά αντίθετα αποτελέσματα, αφού οδήγησε σε υπερβολικό φωτισμό δημιουργώντας  μια σειρά νέων προβλημάτων.

 Η έρευνα σημειώνει ότι η εκπομπή τεχνητού φωτός στο περιβάλλον θα συνεχίσει να αυξάνεται, ενώ οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι η φωτορύπανση απειλεί τα νυκτόβια ζώα, τα φυτά και τους μικροοργανισμούς, ενώ θεωρείται όλο και περισσότερο ύποπτη για την υπόβαθμιση της υγείας των ανθρώπων.

 Το φως επηρεάζει το βιολογικό μας ρολόι και τον ύπνο μας. Η έλλειψη ύπνου είναι γνωστό ότι ευθύνεται για μια σειρά προβλημάτων υγείας, όπως ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η κατάθλιψη.

 "Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το φως τη νύχτα χωρίς να σκέφτονται πραγματικά το κόστος", δήλωσε ο Franz Holker, ένας από τους επιστήμονες που συμμετείχαν στην έρευνα.

με πληροφορίες από theverge.com