Σωτήρης Στεφανόπουλος : Η εσωκομματική αντιπολίτευση

Κατά καιρούς τα ΜΜΕ ασχολούνται με τις διεργασίες που συντελούνται στο εσωτερικό των κομμάτων, είτε αυτές είναι πραγματικές είτε είναι φανταστικές. Στην πρώτη κατηγορία, εκφραστές εξελίξεων μπορεί να είναι οι λεγόμενες «τάσεις». Καθεμιά από αυτές εκφράζει ένα σύνολο απόψεων που αφορά το πρόγραμμα, την πρακτική, την εσωτερική διάρθρωση του κόμματος και μια σειρά άλλων ζητημάτων.

 Τότε προβάλλουν τις απόψεις τους, τις αντιπαραβάλλουν, τις αντιτάσσουν, προκειμένου να φτάσουν σ’ έναν κοινό τόπο. Αν, όμως, έχουν σκοπό την αλλαγή του αρχηγού και την κατάληψη της εξουσίας, τότε δρουν αντιπολιτευτικά: υποσκάπτουν, εξαπατούν, εξαγοράζουν και εξαγοράζονται, προβαίνουν και σε άλλες αξιοκατάκριτες ενέργειες. Πολλές φορές είναι δυσδιάκριτες οι διαφορές ανάμεσα στις τάσεις.

 Μια λεπτή γραμμή ξεχωρίζει την πολιτική από τον καιροσκοπισμό. Ετσι, έχουμε κόμματα «πολυτασικά» και «αφασικά». Στο εκάστοτε κυβερνών κόμμα, παρότι ο πρωθυπουργός φαίνεται να έχει συγκεντρωμένη όλη την εξουσία στα χέρια του, εντούτοις δεν λείπουν οι «παραφωνίες»: βουλευτές που δεν έγιναν υπουργοί, παρότι σταυροδοτήθηκαν πλουσιοπάροχα, εκφράζουν τη διαφωνία τους σε μια υπουργική απόφαση ή ακόμη και σ’ εκείνη του πρωθυπουργού.

 «Κουβαλητές» των σταυρών, έχουν την απαίτηση να τους «εξαργυρώσουν» μ’ έναν υπουργικό θώκο. Αν δεν συμβεί αυτό, σηκώνουν τον… σταυρό τους βαρέως και διαμαρτύρονται με τον τρόπο τους. Αλλοτε πάλι διαμηνύουν τη δυσαρέσκειά τους εκεί που πρέπει, αρθρογραφώντας ή κάνοντας δηλώσεις ήπιας μορφής.

 Αν, όμως, δουν ότι δεν τους παίρνει, τις ανακαλούν επιρρίπτοντας την ευθύνη στους δημοσιογράφους ότι δήθεν τις παρερμήνευσαν. Στην περίπτωση που διαφωνήσουν ιδεολογικά με το κόμμα, η αποχώρησή τους είναι αναμενόμενη. Το φαινόμενο αυτό –ενδημεί, τηρουμένων των αναλογιών, σε όλα τα κόμματα– εμφανίζεται στον τόπο μας κατά καιρούς και, όταν συμβεί, ερμηνεύεται και χαρακτηρίζεται ποικιλοτρόπως: ελευθερία της γνώμης ή προδοσία; Το ζήτημα κρίνεται κατά περίπτωση.

 Καριερίστες πολιτικοί συγκροτούν ομάδες και ομαδούλες που τις εμφανίζουν στον κατάλληλο χρόνο, για να πιέσουν ή να απειλήσουν. Μέχρι τότε συσκέπτονται, διαβουλεύονται, βυσσοδομούν και… σχεδιάζουν την επόμενη μέρα. Παραγγέλλουν μετρήσεις για προσωπικούς λόγους, διοχετεύουν «πληροφορίες» στον Τύπο και ό,τι πιάσουν. Στήνουν παραμάγαζα στη Βουλή, στην εκλογική τους περιφέρεια – καμιά φορά σε όλη τη χώρα, αν πάνε για αρχηγοί.

 Και οι ψηφοφόροι; Αυτοί δεν υπάρχουν, είναι αόρατοι. Ποιος τους ρωτάει; Μέχρι τις επόμενες εκλογές έχουμε καιρό.

 Στις εσωκομματικές διεργασίες της δεύτερης κατηγορίας το πεδίον δόξης είναι πράγματι λαμπρόν για πολλούς «ενδιαφερόμενους» που είναι έτοιμοι να προσφέρουν τις «υπηρεσίες» τους σε όποιον τις ζητήσει.

 Παρότι η ενότητα ενός κόμματος είναι αρραγής, παρότι οι αποφάσεις λαμβάνονται σχεδόν ομοφώνως, παρότι επικρατεί καλό κλίμα στο εσωτερικό του και η αποδοχή από το κοινό είναι ανάλογη, οι αντίπαλοι βλέπουν άλλα πράγματα: τη μια μέρα κάποιος διαφοροποιήθηκε από τον αρχηγό του κόμματος, σε σημείο που να προαναγγέλλεται ότι υπάρχει ρήξη στις έως τώρα καλές σχέσεις μεταξύ τους.

 Την άλλη μέρα η δήλωση ενός στελέχους εμπεριέχει ασάφειες που ερμηνεύονται κατά το δοκούν. Εδώ στήνονται ολόκληρες ιστορίες που θα τις ζήλευε κι ο πιο ευφάνταστος συγγραφέας. Αλλοτε σοβαροφανείς, άλλοτε πιπεράτες, σκοπεύουν να στιγματίσουν τον δηλωσία, να τον αντιπαραθέσουν με τους συναδέλφους του, να τον καταγγείλουν στο κοινό ως διαφωνούντα.

 Αλλοτε, πάλι, αναφέρονται σε γυναίκες πολιτικούς με απαραίτητο το σεξιστικό στοιχείο. Η έλλειψη σεβασμού, η ένδεια επιχειρημάτων πάνε χέρι χέρι με την κατευθυνόμενη δημοσιογραφία.

 Ως εδώ μικρό το κακό. Αφορούν ατομικές περιπτώσεις που μπορούν να αντιμετωπιστούν σχετικώς εύκολα. Μια ανταπάντηση μπορεί να διορθώσει τα πράγματα. Τι γίνεται όμως όταν τα παραπάνω είναι επαναλαμβανόμενα και στοχευμένα; Τότε έχουμε να κάνουμε με σχέδιο που έχει εκπονηθεί με στόχο να πλήξει τον αντίπαλο στο δήθεν ευαίσθητο σημείο. Είναι τότε που επικαλούνται την ηθική, τις κοινωνικές συμβάσεις, τις ιδεοληψίες και τις πιο συντηρητικές απόψεις. Αυτό βέβαια ελλείψει πολιτικής πρότασης.

 Στην περίπτωση όμως που οι παραπάνω συμπεριφορές εμπλέκονται με θέματα υψίστης σημασίας, ακόμη και με εθνικά, το πράγμα αποκτά επικίνδυνες διαστάσεις. Ανθρωποι με υπόγειες διαδρομές δεν ορρωδούν προ ουδενός, δεν διστάζουν να εξυπηρετήσουν το μικροκομματικό συμφέρον θυσιάζοντας το γενικό καλό. Αδίστακτοι και επικίνδυνοι, επιστρατεύουν πολλά ΜΜΕ προκειμένου να εκθέσουν πρόσωπα, να διαστρεβλώσουν ειδήσεις, να πλήξουν συνειδήσεις.

 «Το ψέμα έχει κοντά ποδάρια». Κάποτε αποκαλύπτονται οι κακοήθειες και η ύβρις τιμωρείται. Μέχρι τότε όμως μπορεί να έχουν συμβεί ανεπανόρθωτες ζημιές. Η Ιστορία έχει να επιδείξει πολλές, ακόμη και εθνικές τραγωδίες.

 Για ένα κόμμα που απειλείται με τέτοιες μεθόδους και πρακτικές μία είναι η λύση: ξεκάθαρες προτάσεις, διαφάνεια στις πράξεις και υλοποίηση των υποσχέσεων.

*φιλολόγος-συγγραφέας