Μετά τον κορωνοϊό πρέπει να σκεφτούμε εκ νέου τις πυκνοκατοικημένες πόλεις

του Joel Kotkin*

 Οι πολεοδομικές αρχές των ΗΠΑ, εδώ και χρόνια, προέβλεπαν ότι το μέλλον ήταν οι μεγάλες, πυκνοκατοικημένες πόλεις. Όμως, ακόμα και πριν την έλευση του Covid-19, οι δημογραφικές και οικονομικές τάσεις είχαν αρχίσει να δείχνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Σύμφωνα με το Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ, ο πληθυσμός και στις τρεις μεγαλύτερες αμερικανικές πόλεις – Νέα Υόρκη, Λος Άντζελες και Σικάγο – μειώθηκε το 2018.

Ίσως είναι πολύ νωρίς να αξιολογηθεί η επίδραση της πανδημίας του κορωνοϊού, αλλά είναι σαφές ότι τα περισσότερα κρούσματα – και οι περισσότεροι θάνατοι – εντοπίζονται σε πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα. Σκεφθείτε τη Γουχάν, το Μιλάνο, το Σηάτλ, τη Μαδρίτη και την Πόλη της Νέας Υόρκης…

 Αυτή η κρίση, με άλλα λόγια, είναι η κατάλληλη στιγμή ώστε ο κόσμος να αναθεωρήσει την καθιερωμένη ιδέα ότι οι πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις είναι και καλύτερες πόλεις.

 Κάποια από τα στοιχεία, π.χ., που κάνουν μοναδική και ελκυστική μια πόλη σαν τη Νέα Υόρκη την κάνουν παράλληλα και πιο επικίνδυνη. Τα πλήθη, οι μαζικές μεταφορές, τα κλαμπ και οι τεράστιοι χώροι ψυχαγωγίας και πολιτισμού αποτελούν το τέλειο περιβάλλον για τη μετάδοση παθογόνων. Αντιθέτως, οι ρυθμοί επέκτασης του ιού σε λιγότερο αστικοποιημένες Πολιτείες των ΗΠΑ, όπως η Αϊόβα και η Οκλαχόμα, είναι σαφώς χαμηλότεροι. Οι ειδικοί επί θεμάτων δημόσιας υγείας τονίζουν ότι τέτοιες περιοχές επωφελούνται από τη χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα και την έλλειψη της ακούσιας ανθρώπινης επαφής.

 Η απειλή μιας επιδημίας ήταν πάντα παρούσα στην ιστορία των πόλεων. Οι πόλεις, όπως επισημαίνει ο ιστορικός William McNeill, ήταν εγγενώς «ανθυγιεινές περιοχές» όταν έκαναν την εμφάνισή τους θανατηφόρα παθογόνα. Ακόμα και στην αρχαία Ρώμη, την Αλεξάνδρεια και τις μεγάλες πόλεις της Αναγέννησης, η πανώλη επανειλημμένα έσπειρε τον θάνατο μεταξύ των αστικών πληθυσμών, και ιδιαίτερα μεταξύ εκείνων που ήταν περισσότερο ενσωματωμένοι στο παγκόσμιο εμπόριο.

 Και όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα στις πιο ακριβές συνοικίες της Νέας Υόρκης, οι πλούσιοι των πόλεων γλίτωναν πηγαίνοντας στα κτήματά τους στην εξοχή ενώ οι φτωχοί αρρώσταιναν ή και πέθαιναν.

 Η τεχνολογία αλλάζει το αστικό σκηνικό. Στο παρελθόν, αν ήθελες να παίξεις έναν ρόλο στο εθνικό ή/και στο παγκόσμιο επίπεδο έπρεπε να βρίσκεσαι μέσα στην πόλη. Όμως, η ολοένα και πιο δικτυωμένη οικονομία επιτρέπει σε εταιρείες και άτομα να δρουν μακριά από τα παραδοσιακά αστικά κέντρα. Η ψηφιακή οικονομία επιτρέπει σε πολλούς millennials και μεγάλες εταιρείες να αλλάξουν την έδρα τους, πηγαίνοντας σε λιγότερο ακριβές και μικρότερης κλίμακας αστικές περιοχές.

 Παράλληλα, η σημασία του σπιτιού αυξάνεται – ως καταφύγιο, πλέον, αλλά και ως χώρος εργασίας. Η τηλε-εργασία ίσως αποδειχθεί η μεγαλύτερη απειλή προς τις πυκνοκατοικημένες πόλεις. Και κάπως έτσι, ίσως η έννοια της κοινότητας στο πολύ κοντινό μας μέλλον να μην βασίζεται στη φυσική εγγύτητα αλλά στον κυβερνοχώρο, συνδέοντας αγροκτήματα με πανεπιστημιουπόλεις και χωριουδάκια με αστικές περιοχές.

 Αντί για μεγαλουπόλεις γεμάτες ουρανοξύστες ίσως καταλήξουμε σε αστικά κέντρα που θα βασίζονται σε χαμηλά κτίρια και μονοκατοικίες και θα συνδέονται μεταξύ τους με δρόμους και με το διαδίκτυο. Μπορεί να χάσουμε ένα μέρος του ενθουσιασμού που προκύπτει από τις απρόβλεπτες και περιπετειώδεις πόλεις μας, αλλά θα έχουμε κερδίσει έναν τρόπο ζωής που θα είναι ασφαλέστερος και πιο ευτυχισμένος.

 * Ο Joel Kotkin είναι διακεκριμένος ερευνητής πάνω στο μέλλον των πόλεων στο Πανεπιστήμιο Chapman και εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Αστικής Μεταρρύθμισης.