H
τεχνολογία, σαν επανάσταση αλλά και σαν πρακτικό αποτέλεσμα, χαρακτήρισε χωρίς
αμφιβολία τον 20ο αιώνα και φαίνεται να μας επιφυλάσσει και άλλες θετικές
εκπλήξεις κατά τη διάρκεια του καινούργιου, 21ου αιώνα.
H
σύγχρονη τεχνολογία της καθημερινής ζωής συνδυάζει απλότητα, είναι ελκυστική
και επιπλέον είναι και φθηνή. Έτσι όλα τα νοικοκυριά, λίγο ή πολύ, ζουν γύρω
από μια τηλεόραση, επικοινωνούν με κάποια κινητά ή φορητά τηλέφωνα και τέλος,
όλο και περισσότερο, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές είναι μέρος του τυπικού
εξοπλισμού ενός νοικοκυριού.
Φαίνεται πως από πάντα, από τους βαθύτερους αιώνες της
καταγωγής μας, έξω από τους συνανθρώπους μας ή τα στοιχεία της φύσης και τα
ζώα, ο άνθρωπος επιδόθηκε στην κατασκευή τεχνημάτων, που κυρίως διευκόλυναν την
εργασία του. Oι μηχανές
αυτές σιγά – σιγά μέσα στους αιώνες και τους πολιτισμούς έγιναν πιο πολύπλοκες
και φαίνεται να αποκτήσανε μια αυτόνομη δύναμη που μπορούσε να βοηθήσει ή να
καταστρέψει τον ίδιο το δημιουργό τους.
Mπορούμε
να θυμίσουμε το ρόλο που έπαιζαν οι «από μηχανής θεοί» στην επίλυση των
προβλημάτων στην αρχαία ελληνική τραγωδία. Aιώνες μετά, το πάθος με τις αυτόματες μηχανές θα κατακτήσει τη
ζωή και τη φαντασία του δυτικού ανθρώπου και έτσι από τα πολύπλοκα ρολόγια
μέχρι μηχανές που μετά θα ονομάσουμε ρομπότ να συμμετέχουν όλο και περισσότερο
στη διευκόλυνση της καθημερινότητας του ανθρώπου στη βιομηχανική περίοδο.
H
τεχνολογία, σαν επανάσταση αλλά και σαν πρακτικό αποτέλεσμα, χαρακτήρισε χωρίς
αμφιβολία τον 20ο αιώνα και φαίνεται να μας επιφυλάσσει και άλλες θετικές
εκπλήξεις κατά τη διάρκεια του καινούργιου, 21ου αιώνα.
H
σύγχρονη τεχνολογία της καθημερινής ζωής συνδυάζει απλότητα, είναι ελκυστική
και επιπλέον είναι και φθηνή. Έτσι όλα τα νοικοκυριά, λίγο ή πολύ, ζουν γύρω
από μια τηλεόραση, επικοινωνούν με κάποια κινητά ή φορητά τηλέφωνα και τέλος,
όλο και περισσότερο, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές είναι μέρος του τυπικού
εξοπλισμού ενός νοικοκυριού. Πίσω από την οθόνη του υπολογιστή μας κρύβεται ο
μαγικός κόσμος του διαδικτύου, όπου πρακτικά κάποιος ενήμερος και περίεργος
μπορεί να βρει ό,τι θέλει και ό,τι ποθεί. Kαι εδώ αρχίζει δυνητικά το πρόβλημα.
Mήπως
η θεά τεχνολογία δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας κακός δαίμονας που εισβάλλει
στα σπίτια μας και στην ψυχή μας, για να τη διαφθείρει και να την καταστρέψει;
Θα θέλαμε να θυμίσουμε ότι πάσης φύσεως καινοτομία δημιούργησε πάντοτε ένα φόβο
και ένα τρόμο, οι δε φωνές των «καλών σκεπτόμενων» ανθρώπων πάντοτε συνόδευσαν
την σχεδόν αναμενόμενη και επικείμενη καταστροφή. Aυτό έγινε με τον ατμό, αυτό έγινε και
με τον ηλεκτρισμό κ.ο.κ.
Έχουμε δικαίωμα να αναρωτηθούμε γιατί επικρατεί αυτή η
ανησυχία και γιατί τόσες φωνές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την
τεχνολογία; Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μέσα, όπως η τηλεόραση, διαθέτουν
μεγάλη ισχύ σαγήνης, οι δυνατότητες του διαδικτύου ξεπερνάνε πάσα προηγούμενη
φαντασία για γνώση, αλλά και επιρροή. Aς συμφωνήσουμε, όμως. Kανένα μέσο, κανένα τέχνημα, κανένα προϊόν δεν είναι από μόνο του
κακό, η δαιμονοπληκτική άποψη ότι έξω από τον άνθρωπο πράγματα μπορούν να
αυτονομηθούν και να βλάψουν τον άνθρωπο ανήκει και θα ανήκει στο χώρο της
επιστημονικής φαντασίας.
Tα
δημιουργήματα του ανθρώπου δεν είναι αυτόνομα από τον άνθρωπο, η δε χρήση τους,
καλή ή κακή, ανεπαρκής ή υπερβολική, εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την
αγωγή και το ήθος δασκάλων και μαθητών, γονέων και παιδιών.
Για να κλείσουμε αυτή την παρέμβαση χιουμοριστικά, η αγωγή
για την καλή χρήση της τηλεόρασης, των υπολογιστών, του διαδικτύου, κ.λ.π.
περνάει πριν απ’όλα από τη μάθηση ότι όλα τα μηχανήματα τα ανοίγουμε επειδή το
θέλουμε και τα κλείνουμε επειδή αυτό μπορεί να εξυπηρετήσει την ψυχική μας
υγεία.
Θανάσης Τζαβάρας
Ψυχίατρος, ψυχαναλυτής, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο
Αθηνών
cancer-society
Δημοσίευση σχολίου