Οι προτάσεις από το ΠΟΤΑΜΙ Βοιωτίας για τον Ασωπό

Το ΠΟΤΑΜΙ Βοιωτίας σε συνεργασία με τον   Τομέα Περιβάλλοντος του ΠΟΤΑΜΙΟΥ κατέθεσε  σχέδιο παρατηρήσεων και προτάσεων  στα πλαίσια της διαβούλευσης που διοργάνωσε η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας την 21η/10/2015 στην Λιβαδειά με θέμα την αντιμετώπιση της ρύπανσης  του Ασωπού ποταμού και της ευρύτερης περιοχής Οινοφύτων- Σχηματαρίου.

Το Ποτάμι εκπροσώπησε ο εμπειρογνώμονας του τομέα Περιβάλλοντος  κύριος Λύσανδρος Σπηλιόπουλος.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ  ΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ  ΑΣΩΠΟΥ .(επί του σχεδίου για διαβούλευση του Περιφερειάρχη Στ.Ελλάδας)

 TΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

 Το πρόβλημα  στην ευρύτερη περιοχή του Ασωπού ποταμού υπήρξε απόρροια πρόχειρης , απρογραμμάτιστης , ευκαιριακής πολιτικής χρόνων  που απέβλεπε στο βραχυπρόθεσμο πολιτικό όφελος  χωρίς να  διερευνηθούν οι μακροπρόθεσμες συνέπειές  της .  Η ανακήρυξη της περιοχής Οινοφύτων  ως βιομηχανικής ζώνης χωρίς καμμία  προετοιμασία και σχεδιασμό έργων υποδομής (ύδρευση, αποχέτευση , στερεά απόβλητα )  δεν αποτέλεσε πρωτοτυπία μόνο για την συγκεκριμένη περιοχή. Άλλες βιομηχανικές περιοχές όμως, απέκτησαν  εν μέρει ή  στο σύνολο υποδομές , εκμεταλλευόμενες το γεγονός της γειτνίασης με τα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης. (βλ. περιοχές Ασπροπύργου , Σχιστού, Σίνδου, Καβάλας  κλπ.)

 Στην περιοχή των Οινοφύτων  η μακροχρόνια ανυπαρξία σχεδίου χωροθέτησης των βιομηχανικών εγκαταστάσεων  , υποδομών , κανονιστικών διατάξεων  ,διαχειριστικών φορέων ,  αξιόπιστων ελεγκτικών μηχανισμών  και  πολιτικής βούλησης ,  μετέτρεψε το πρόβλημα  της περιβαλλοντικής ρύπανσης σε ζήτημα  κρίσης σε περιβαλλοντικό , κοινωνικό, οικονομικό , αναπτυξιακό και υγειονομικό επίπεδο. Ο συνδυασμός αυτής της κρίσης με την  οικονομική κρίση που ενέσκηψε στην χώρα  (άλλοθι ή όχι )  επιβράδυνε  τις  προσπάθειες για την αντιμετώπιση του ζητήματος, λόγω έλλειψης δημόσιας χρηματοδότησης  των απαιτούμενων έργων και  της   αδυναμίας των εγκατεστημένων βιομηχανιών    να  συνεισφέρουν  αντίστοιχα.

 Εν κατακλείδι οι γενεσιουργές αιτίες  της ρύπανσης συνίστανται κατά μεγάλο μέρος  στην επί χρόνια ανεξέλεγκτη διάθεση  βιομηχανικών τοξικών και άλλων αποβλήτων και λυμάτων είτε στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής    είτε απευθείας στον Ασωπό ποταμό , στην έλλειψη  ποιοτικά αξιόπιστης υδροδοτικής    πηγής   είτε για ύδρευση είτε για βιομηχανική και πρωτογενή παραγωγή  σε συνδυασμό  με  την έλλειψη κανονιστικού πλαισίου και αξιόπιστων ελεγκτικών μηχανισμών.

 Η ΛΥΣΗ                                                                                       

  Οι προσπάθειες για λύση του προβλήματος θα πρέπει σε κάθε περίπτωση, κατ αρχήν να προσδιορίζουν  αναλυτικά την γενεσιουργό  αιτία  του  και να την αντιμετωπίζουν, ελαχιστοποιώντας την οριστικά  και αμετάκλητα.

 1.Κάθε προσπάθεια επομένως, που βραχυπρόθεσμα θα καταγράψει  αναλυτικά τις υφιστάμενες καθώς και μελλοντικά τις υπό εγκατάσταση βιομηχανικές μονάδες , την διαδικασία παραγωγής , την ποιοτική σύσταση των εκροών και στην συνέχεια  θα οργανώσει  τις δομές και διαδικασίες, συστηματικού και αξιόπιστου ελέγχου,  την επανεξέταση εφ όσον απαιτείται και τήρηση αξιόπιστων και εφικτών κανονιστικών νομικών διατάξεων,  είναι αποδεκτή  (βλ. σύσταση μητρώου βιομηχανικών δραστηριοτήτων, επιθεώρηση περιβάλλοντος για την περιοχή Οινοφύτων , παρατηρητήριο περιβάλλοντος, κλπ) .

 Κατά τις μελέτες  (Εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Διαμερίσματος Αν.Στερεάς Ελλάδας-Απρ.2013,  Μελέτη Σκοπιμότητας Κεντρ.Συστήματος επεξεργασίας Βιομ.Αποβλήτων Περιοχής Οινοφύτων –Σχηματαρίου , ΣΕΒ, Μάϊος  2011 ) από 378 καταγεγραμμένες βιομηχανικές –βιοτεχνικές μονάδες , του νέου Δήμου Τανάγρας (Οινοφύτων –Σχηματαρίου ), οι 130 παράγουν βιομηχανικά απόβλητα . Από τις 130 μονάδες 24 έχουν αποδέκτη τον Ασωπό , 23 διαθέτουν σε αδειοδοτημένο φορέα , 19  τον βιολογικό καθαρισμό του Σχηματαρίου , 15 διαθέτουν επιφανειακά,47 κάνουν ανακύκλωση  και 2 κάνουν προσωρινή συλλογή) .

 Στις εν λόγω μελέτες  (θεώρηση 4/2013) αναφέρεται επίσης  « Από την ανάλυση των διαθεσίμων στοιχείων προκύπτει ότι η υφιστάμενη κατάσταση σε ότι αφορά τις απορρίψεις των βιομηχανιών δεν είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις της ΚΥΑ 20488/2010 , ενώ αστοχία παρατηρείται ανά κλάδο αλλά και στο σύνολο των παραγομένων αποβλήτων , σε συμβατικούς και μη συμβατικούς ρύπους.» Το εν λόγω συμπέρασμα θα πρέπει να εξετασθεί σε αντιπαραβολή με το αναφερόμενο στην σελ.5 της εισήγησης του Περιφερειάρχη  για να διαπιστωθούν οι λόγοι της διάστασης  των συμπερασμάτων.(εκτός αν η τροποποίηση της ΚΥΑ 20488/2010 με την νέα ΚΥΑ 10079/21.1.15  άλλαξε άρδην την κατάσταση).

 2.Χωροθέτηση  και εξυγίανση της βιομηχανικής περιοχής των Οινοφύτων με σύσταση ΒΙΟΠΑ-ΒΙΠΕ / ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ με  την παράλληλη κατασκευή υποδομών δικτύων αποχέτευσης  βιομηχανικών αποβλήτων που θα συλλέγουν τα προεπεξεργασμένα  βιομηχανικά απόβλητα  και θα τα οδηγούν σε κεντρική εγκατάσταση επεξεργασίας βιομηχανικών αποβλήτων όπου θα παρακολουθείται με αυστηρά και αξιόπιστα μέσα η ποιότητα εκροής  των επεξεργασμένων αποβλήτων . Η εφαρμογή ενός σχεδίου αλλαγής στις παραγωγικές διαδικασίες βιομηχανιών, με κίνητρα και χρηματοδότηση, ώστε να υπάρξει πρόληψη της ρύπανσης (μείωση επικίνδυνων αποβλήτων, καινοτόμες τεχνολογίες για την μείωση/εξάλειψη χρήσης τοξικών πρώτων υλών – δηλ. καθαρή παραγωγή). Εδώ κύριο ρόλο μπορεί να έχει το ΥΠΑΠΕΝ.

 Παράλληλα, η εξυγίανση των ρυπασμένων νερών/εδαφών με έμφαση στα hot spots δηλαδή εκεί που έχουν εντοπιστεί οι υψηλότερες συγκεντρώσεις. Εδώ, θα πρέπει να αξιολογηθούν  , να εκτιμηθούν και να αξιοποιηθούν τα συμπεράσματα  και οι τεχνολογικές εφαρμογές που υποδεικνύονται από  το ερευνητικό πρόγραμμα CHARM «Χρώμιο στα υπόγεια νερά της λεκάνης του Ασωπού τεχνολογίες και μέτρα αποκατάστασης » που εκπονείται από το ΕΜΠ, το Πολυτεχνείο Κρήτης , την Ειδική Γραμματεία  Υδάτων και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος.

 3.Οριοθέτηση του Ασωπού  μετά από μελέτη  και εφαρμογή της οριοθέτησης στην  περιοχή επιρροής της βιομηχανικής ζώνης.

 4.Σύσταση φορέα διαχείρισης της βιομηχανικής περιοχής.

 5.Επίσπευση κατασκευής μονάδας επεξεργασίας νερού για την υδροδότηση με πόσιμο νερό, της ευρύτερης  περιοχής των Οινοφύτων και την παροχή νερού παραγωγής  σε βιομηχανικές μονάδες που δεν ανακυκλώνουν , με τροφοδοσία από το υδραγωγείο της ΕΥΔΑΠ. (σημ. σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη του διαχειριστικού σχεδίου  υδάτων για το υδατικό διαμέρισμα Αν.Στερεάς Ελλάδας (GR07),  η συνολική απόληψη από την λεκάνη απορροής του Ασωπού είναι  σε m3/έτος  για την άρδευση 56εκατομμύρια , για την ύδρευση  6εκ., για την βιομηχανία 8,3 εκ.)

 Οι συνολικές υδρευτικές ανάγκες  της εν λόγω λεκάνης είναι 71 εκ. m3/έτος, σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη.

 6.Μείωση  των αρδευτικών αναγκών σε νερό  μέσω χρησιμοποίησης συστημάτων στάγδην άρδευσης  και  αντικατάσταση,  όπου είναι δυνατό, καλλιεργειών κηπευτικών, με άλλες μικρότερων υδατικών απαιτήσεων  , εξέταση της δυνατότητας άρδευσης με επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων αστικών λυμάτων  απεριόριστης άρδευσης κλπ.

 7.Χρησιμοποίηση κάθε χρηματοδοτικής δυνατότητας  από την ΕΕ αλλά και ιδιωτικούς φορείς , με επίκληση της περιβαλλοντικής αλλά και της αναπτυξιακής , υγειονομικής διάστασης  των επενδύσεων , εξάντληση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»  με εφαρμογή της νομοθεσίας για το κόστος αποκατάστασης που πρέπει να το επωμισθούν οι υπεύθυνοι της ρύπανσης, κατά το μέρος που τους αφορά , τουλάχιστον για την ρύπανση που μπορεί να ταυτοποιηθεί.

 Επίκληση των χρηματοδοτικών δυνατοτήτων για τον αγροτικό τομέα , όσον αφορά σε επενδύσεις άρδευσης και αναπροσανατολισμού αγροτικών καλλιεργειών.