«H απόφαση 720/2020 της Ολομέλειας του ΣτΕ και το εφιαλτικό ξερίζωμα του 30-40% των ελαιώνων μας – Ένα ακόμα λάθος»

Η ΟλΣτΕ με την απόφαση 720/2020 έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις 47 παρ. 5 και 47Β του Ν. 998/79.Η διάταξη του άρθρου 47 παρ. 5 διατυπώθηκε από το άρθρο 36 του Ν. 4280/2014 σε συνδυασμό με το άρθρο παρ. 2 του Ν. 4467/2017. Με την διάταξη αυτή ο Νομοθέτης «μερίμνησε» ειδικώς για τις εκτάσεις που εκχερσώθηκαν πριν το 1975, πριν δηλ. να ψηφιστεί το Σύνταγμα του 1975 και τις εξαιρεί τις διατάξεις της Δασικής Νομοθεσίας επικαλούμενη το Δημόσιο συμφέρον.

 Η διάταξη του άρθρου 47Β του Ν. 998/79 διατυπώθηκε και ισχύει με βάση το άρθρο 4 του Ν. 4467/2017. Με το άρθρο αυτό η Ελληνική Πολιτεία «μερίμνησε» για τις εκτάσεις που εκχερσώθηκαν χωρίς σχετική άδεια την περίοδο 1975-2007. Με την διάταξη αυτή (σε συνδυασμό με το άρθρο 5 του ίδιου Νόμου σημειώνω) δίνεται η δυνατότητα στον Καλλιεργητή να συνεχίσει την αγροτική εκμετάλλευση (αποκλειστικά) σε περίπτωση που το κτήμα του κρίθηκε από τους Δασικούς χάρτες ότι ήταν Δασικού χαρακτήρα κατά το 1945 και γεωργικής μορφής κατά την πρόσφατη θέαση.

 Φυσικά οι προϋποθέσεις και οι διαδικασίες είναι αυστηρότατες και θεσπίζεται χρηματικό αντίτιμο ως Περιβαλλοντικό ισοζύγιο για την πιθανή καταστροφή της Δασικής βλάστησης και ταυτόχρονα αντίτιμο εξαγοράς προς το Δημόσιο.

 Για ποιες εκτάσεις μιλάμε;

 Σημειώνουμε ότι πράγματι στις περισσότερες περιπτώσεις η ακρίβεια των Δασικών χαρτών είναι απολύτως σωστή (σε αντίθεση με όσα λένε διάφοροι) με πολύ περιορισμένα λάθη.

 Ποιο είναι όμως το θέμα; Συχνά οι αγρότες ιδίως στις δεκαετίες του ‘50 και ‘60 «διεύρυναν» τα κτήματά τους σε βάρος όμορων δασικών εκτάσεων. Αν και είναι πάρα πολύ δύσκολο να διαπιστώσουμε το αν και κατά πόσο πριν τον πόλεμο δεν κατείχαν τις εκτάσεις αυτές, ας παραδεχτούμε ότι τις κατέλαβαν αυθαίρετα.

 (Διαλέγω το «κατείχαν» γιατί παλαιότερα οι αγρότες μας αν και κατείχαν δηλ. καλλιεργούσαν τα κτήματα, σπανίως έκαναν γι αυτά συμβόλαια.

 Συμβόλαια βλέπεις την εποχή εκείνη έκαναν συνήθως οι Τοκογλύφοι, οι Μαυραγορίτες… οι Δικηγόροι και οι Συμβολαιογράφοι. Οι αγρότες αναζητούσαν απλώς … ένα κομμάτι ψωμί και δεν είχαν χρόνο και χρήματα για συμβόλαια).

 Το φαινόμενο αυτό συνεχίστηκε και αργότερα και στα ποιο πρόσφατα χρόνια, με τον περιορισμό ότι μιλάμε για διευρύνσεις κτημάτων μέχρι το 2007.

 Στην συντριπτική πλειοψηφία τους, μιλάμε για εκτάσεις που σήμερα καλύπτονται από δενδροκομική καλλιέργεια Ελιάς.

 Οι καλλιέργειες αυτές βρίσκονται στην ζώνη βλάστησης με φυσική αείφυλλο, σκληρόφυλλη βλάστηση της ζώνης βλάστησης Quercetalia illicis.

 Η ζώνη αυτή εμφανίζεται ως μια περισσότερο ή λιγότερο συνεχής λωρίδα κατά μήκος των ακτών της δυτικής, νοτιοανατολικής και ανατολικής Ελλάδας (μέχρι Ολύμπου), στα νησιά του Ιονίου και Αιγαίου Πελάγους, στο νότιο τμήμα και στις ανατολικές ακτές της Χαλκιδικής και κατά νησίδες στις ακτές της Μακεδονίας και Θράκης.

 Η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται από υψηλές μέσες ετήσιες θερμοκρασίες και χειμερινές εαρινοφθινοπωρινές βροχοπτώσεις.

 Καταλαμβάνεται από σκληρόφυλλη αειθαλή βλάστηση, η οποία διακρίνεται ανάλογα της διάρκειας της ξηρής περιόδου σε ένα εξαιρετικά ξηροθερμικό χώρο αύξησης του Oleo-Ceratonion (Το Oleo προκύπτει από το όνομα της Ελιάς ή λατινιστί Olea europaea και το Ceratonion από το όνομα της Χαρουπιάς ή Ceratonia siliqua) και σε ένα μέτριο ξηρό χώρο του Quercion ilicis (από την Quercus ilex ή Αριά που είναι μία αειθαλής δρυς, ένα επίσης πολύ ξηροθερμικό είδος)

 Οι πλειοψηφία των ελαιώνων μας λοιπόν, ανήκει στον αυξητικό χώρο του Oleo-Ceratonion χωρίς να αποκλείεται και ο μέτρια ξηρός χώρος του Quercion illicis.

 Αυτός ο αυξητικός χώρος εμφανίζεται στην ξηρότερη νοτιοανατολική και ανατολική Ελλάδα (μέχρι το Πήλιο), στα νησιά του Ν. Αιγαίου, στις χαμηλότερες της νότιας Χαλκιδικής και σε μερικά νησιά του Ιουνίου πελάγους.

 Ειδικά ο αυξητικός χώρος του Oleo-Ceratonion χαρακτηρίζεται από χαμηλές βροχοπτώσεις, κατά τους χειμερινούς μήνες και χαρακτηρίζονται στην συνέχεια τη δημιουργία ενός εξαιρετικά ξηρού θερμού κλίματος. Αυτό όμως δεν αποκλείει εντελώς την ύπαρξη μιας, ανάλογα με τις συνθήκες της περιοχής, λαμπρής βλάστησης.

 Τα εδάφη αυτού του αυξητικού χώρου ιδίως στις μεγαλύτερης κλίσης εδάφους, συχνά ανήκουν στα λείψανα εδαφών (εδαφολείψανα), είναι δηλαδή συνήθως εξαιρετικά διαβρωμένα (εκτός από τις πεδινές ή μικρής κλίσης ή διαμορφωμένων σε βαθμίδες εκτάσεις) και παρουσιάζουν, λόγω της μεγάλης ξηρασίας μικρή βιολογική δραστηριότητα.

 Κατακόρυφα διακρίνεται ο χώρος του Oleo–ceratonion σε δύο φυτοκοινωνικές ενώσεις, μία ξηροθερμοβιότερη του Oleo–Ceratonietum, η οποία καταλαμβάνει τη χαμηλότερη περιοχή και την Oleο–Centisectum η οποία καταλαμβάνει την ψηλότερο περιοχή.

 Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στις εκτάσεις αυτές μόνο δύο καλλιέργειες μπορούν να αναπτυχθούν. Της Ελιάς και στις ακόμα θερμότερες θέσεις ή περιοχές με έμφαση στην Κρήτη, της Ελιάς και της Χαρουπιάς (ο χρυσός της Κρήτης).

 Έτσι οι περιοχές «καταπάτησης» κατά την προσφιλή έκφραση κάποιων Νομικών μας και όχι μόνον, κατατάσσεται στην ζώνη της Ελιάς (Olea europea) και της Χαρουπιάς (Ceratonia siliqua). (Quinochet 1971, Nτάφης Σπ. 1989).

 Τι λέει η απόφαση 720/2020 της Ολομέλειας του ΣτΕ

 Με την απόφαση το ΣτΕ «αποφασίζει» ότι : «..από το συνδυασμό των προαναφερομένων διατάξεων των άρθρων 24 παρ. 1, 106 παρ. 1 και 22 παρ. 1 του Συντάγματος προκύπτει ότι ο συντακτικός νομοθέτης, σταθμίζοντας, αφενός, την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και, αφετέρου, άλλους παράγοντες αναγόμενους στο γενικότερο εθνικό και δημόσιο συμφέρον, όπως εκείνους που σχετίζονται με την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, την αξιοποίηση του εθνικού πλούτου, την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, τη διασφάλιση της οικονομικής ελευθερίας και την εξασφάλιση εργασίας στους πολίτες, επιτάσσει το συγκερασμό των σκοπών αυτών, κατά τρόπο που θα διασφαλίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη (ΣτΕ Ολομ. 3219/2010, 613/2002)…» (Όπως την περιέγραψε ένας συμπαθής αλλά μάλλον άσχετος με το θέμα Νομικός μας).

 Κρατήστε τις φράσεις: «ανάγκη προστασίας περιβάλλοντος» και αφετέρου «γενικότερο Εθνικό και Δημόσιο συμφέρον», «ανάπτυξη της Εθνικής Οικονομίας», «αξιοποίηση του εθνικού πλούτου», «ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης», «την διασφάλιση της οικονομικής ελευθερίας και την εξασφάλιση εργασίας στους πολίτες».

 Όμως τι λένε τα άρθρα του Ελληνικού Συντάγματος που επικαλείται η απόφαση;

 Το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος λέει τα εξής: «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Oικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον».

Ορίζεται λοιπόν σαφώς πότε είναι ανεκτή η αλλαγή χρήσης Δασικών εκτάσεων. Όταν η αλλαγή χρήσης «εξυπηρετεί την Εθνική οικονομία ή την αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον».

 Πολύ σωστό!!!

 Ποιο μπορεί να είναι το δημόσιο συμφέρον; Ας πούμε η κατασκευή μιας Εθνικής οδού. Μιας σιδηροδρομικής γραμμής κλπ.

 Όσο αφορά το αν και κατά πόσο η γεωργική καλλιέργεια εξυπηρετεί την Εθνική Οικονομία δεν χρειάζεται καμιά ανάγνωση ή κρίση. Ορίζεται σαφώς πρωτογενώς από το Σύνταγμα το ίδιο, ότι η γεωργική καλλιέργεια αποτελεί άμεσα λόγο εξυπηρέτησης του Δημόσιου συμφέροντος.

 Το άρθρο 106 παρ. 1 λέει τα εξής: «Για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και την προστασία του γενικού συμφέροντος του Κράτους προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα στη Χώρα, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει την οικονομική ανάπτυξη όλων των τομέων της εθνικής οικονομίας. Λαμβάνει τα επιβαλλόμενα μέτρα για την αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου, από την ατμόσφαιρα και τα υπόγεια ή υποθαλάσσια κοιτάσματα, για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και την προαγωγή ιδίως της οικονομίας των ορεινών, νησιωτικών και παραμεθόριων περιοχών».

Το άρθρο 22 παρ.1 του Ελληνικού Συντάγματος αναφέρει : «H εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Κράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού πληθυσμού.

Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν δικαίωμα ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας».

Παρατηρούμε λοιπόν ότι όταν το Κράτος έρχεται μέσω της Νομοθεσίας να «εδραιώσει την κοινωνική ειρήνη» όπως ορίζει το άρθρο 106 του Συντάγματος και να συντονίσει την Οικονομική δραστηριότητα στην Χώρα για να εξασφαλίσει μέσω της Γεωργικής καλλιέργειας την ανάπτυξη ενός τομέα της εθνικής οικονομίας, τορπιλίζεται από κοινωνικά απαίδευτους και ανίδεους της γεωργικής παραγωγής παράγοντες.

 Και μάλιστα με δεδομένο ότι οι περισσότερες εκτάσεις της κατηγορίας αυτής αφορούν τις Ελληνικές ελαιοκαλλιέργειας που αποτελούν την βάση για την μοναδική εμβληματική μας καλλιέργεια που απέμεινε διεθνώς, η έκπληξη μας είναι μεγάλη.

 Κι αν σκεφτούμε ότι η παραγωγή μας αυτή αναπτύσσεται στο άριστο οικολογικό περιβάλλον για την Ελαιοκαλλιέργεια η έκπληξη είναι ακόμα μεγαλύτερη.

 Οι περισσότεροι το έχουμε πια από καιρό εμπεδώσει.

 Όπως σε κάθε κοινωνία έτσι και στην δικιά μας υπάρχουν γραφικοί, δικομανείς, αργόσχολοι που ηδονίζονται με το να προκαλούν κοινωνική αναστάτωση και θα ευχαριστηθούν (μαζί με τους Ισπανούς, Ιταλούς και Τούρκους καλλιεργητές) αν ξεριζωθεί το 30-40% των Ελληνικών ελαιώνων και οδηγηθούν αγρότες μετά από πολύχρονα Δικαστήρια, στην φτώχια.

 Και καλά αυτοί. Αργόσχολοι είναι, δικαιολογούν στην φαντασία τους την ύπαρξη τους. Έχουν ένα ελαφρυντικό.

 Το ΣτΕ είναι τόσο μακριά από την Ελληνική Πραγματικότητα; Είναι τόσο ανιστόρητο; Τόσο ανυποψίαστο; Τόσο αποστειρωμένο; Τόσο κοινωνικά ανάλγητο και απομονωμένο;

 Τίποτα από αυτά ή μπορεί και όλα αυτά μαζί.

 Απλώς απέχει πια από τον χαρακτήρα του Συνταγματικού Δικαστηρίου.

 Να σας δώσω ένα παράδειγμα; Στο ΣτΕ εκκρεμεί η έκδοση μιας απόφασης για θέμα από τις αρχές του 2018.

 Τότε (2018) βγήκε ένα Προεδρικό Διάταγμα με βασικό συντάκτη έναν Υπουργό εγκάθετο του ΤΕΕ (του κου Σπίρτζη) και ενός ακόμα Υπουργού Περιβάλλοντος γνωστού μερακλή στο Ρακί (του κου Σταθάκη – Ήταν και κάτι άλλοι, αλλά αυτοί ούτε το διάβασαν). Το ΠΔ 99/2018 (ΦΕΚ Α’ 187/18).

 Το διάταγμα καταρτίστηκε με άκρα μυστικότητα και …ρυθμίζει… λέει… τα επαγγελματικά «δικαιώματα» των Μηχανικών… αλλά σε βάρος τα δικαιώματα …άλλων κλάδων.

 Με βάση ένα γελοίο ΠΔ του 2018 την προστασία και την διαχείριση ευαίσθητων οικοσυστημάτων την κάνουν πια …οι Πολιτικοί Μηχανικοί, τα δασοτεχνικά έργα πάλι οι Πολιτικοί Μηχανικοί μαζί με κάτι άλλους εξ ίσου άσχετες ειδικότητες (άρθρο 3).

 Τις φυτοτεχνικές μελέτες και τις μελέτες των Πάρκων και της Δασοκομίας πόλεων (και τα έργα) θα κάνουν οι Αρχιτέκτονες αλλά όχι μόνον αυτοί.

 Τις μελέτες διαχείρισης και προστασίας Δασών θα κάνουν οι Περιβαλλοντολόγοι (χωρίς κανένα… μα κανένα μάθημα Διαχείρισης Δασών- άρθρο 13- Το πιθανότερο είναι ότι οι συντάκτες δεν έχουν ιδέα για το πώς γίνεται η διαχείριση Δασών).

 Την διαχείριση των ορεινών υδάτων και τα έργα Ορεινής Υδρονομίας, θα κάνουν και πάλι οι Πολιτικοί Μηχανικοί μόνοι τους και επειδή ξέρουν δεν μπορούν, έβαλαν και δύο-τρείς ακόμα ειδικότητες… Έτσι… χωρίς να το πολυσκεφτούν. Αυθαίρετα και σε πλήρη δυσαρμονία με τα διεθνώς ισχύοντα.

 Φυσικά αυτά είναι αδιανόητα ιδίως για μια Ευρωπαϊκή Χώρα και επομένως το ΠΔ προσεβλήθη στο ΣτΕ και μάλιστα μεταξύ άλλων και από ειδικότητες Μηχανικών (Τόσο κρυφά και πρόχειρα καταρτίστηκε).

 Όμως το ΣτΕ μοιάζει πολύ απασχολημένο με το …ξερίζωμα των ελαιοδέντρων και το κυνήγι των αγροτών…

 Και όσο αυτό καθυστερεί τόσο ριζώνει η σύγχυση.

 Τόσο απομακρυνόμαστε από τα ορεινά υδρονομικά δασική έργα πολύ χαμηλού κόστους και οδηγούμαστε όλο και πιο σταθερά και σίγουρα σε πεδινά αντιπλημμυρικά έργα τεράστιων προϋπολογισμών διασπάθισης του Δημόσιου χρήματος, τύπου Παλιάς Εθνικής οδού στην Μάνδρα Αττικής με τους 24 νεκρούς (του 2017).

 Εν πάση περιπτώσει ίσως να ζητάω πολλά από το ΣτΕ.

 Ίσως να μην μπορεί να επανέλθει στον ποτέ στον ρόλο του ως Συνταγματικού Δικαστηρίου και θα πρέπει να αναδιοργανωθεί.

 Θέλω απλώς να ξέρουν ότι έκαναν ένα μεγάλο λάθος και δεν είναι το μοναδικό.

 Όμως εκείνο που είναι απαραίτητο τώρα είναι να ρυθμιστεί από την Πολιτεία ξανά το θέμα της τακτοποίησης της εξαγοράς των αγρών αυτών.

 Από τους γραφικούς τι να ζητήσεις; Να σταματήσουν; Δεν γίνεται.

 Είτε αυτοϊκανοποιούνται, είτε βιοπορίζονται από την σύγχυση είτε σκοτώνουν τον χρόνο τους μαζί με την γεωργική μας παραγωγή και το Ελληνικό Σύνταγμα.

 Αυτοί θα συνεχίσουν έτσι κι αλλιώς να προκαλούν την κοινή λογική και τους αγρότες και μερικούς να τους διασκεδάζουν.

 Να ξέρουν όμως, ότι πρέπει να προσέχουν το τι γράφουν. Στο εξής θα παίρνουν απάντηση.

 Αγαπητοί φίλοι.

 Σας επισημαίνω ότι η Προστασία περιβάλλοντος και των Δασών είναι πολύ, μα πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε σε αργόσχολους Δικηγόρους (μιλάω μόνο για τους αργόσχολους και όχι για την πλειοψηφία), στους Πολιτικούς Μηχανικούς και στους κάθε λογής αυτόκλητους «προστάτες» των οικοσυστημάτων.

Δρ Ελευθέριος Σταματόπουλος

Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος Μελετητής