φόρο τιμής σε μια μεγάλη προσωπικότητα της Θήβας

 Γιώργος Γελέκας.

Πριν τρεις μέρες ο Δάσκαλός μας Σπύρος Θεοδώρου, έφυγε από κοντά μας, για να συνεχίσει το έργο του στην ουράνια ορχήστρα των αγγέλων.

Αντί επικήδειου σας παραθέτω την συνέντευξη που μου είχε δώσει, τον Σεπτέμβιο του 2008.

Επίκαιρος σαν να μιλάει σήμερα.

 Διαβάστε την.Ως φόρο τιμής σε μια μεγάλη προσωπικότητα της Θήβας.

 '' Μάιο του 1936 έμελλε να γεννηθεί μια από τις πιο σημαντικές πολιτιστικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης Θήβας. Δεν είναι άλλος από τον Σπύρο Θεοδώρου, τον Μαέστρο της Φιλαρμονικής και της Χορωδίας, τον γνωστό σε όλους μας Δάσκαλο.

Αν και μεγάλωσε στα δύσκολα χρόνια της κατοχής δεν δυσκολεύτηκε να έρθει σε πρώτη επαφή με τον μαγικό κόσμο της μουσικής που έμελλε να τον καθοδηγήσει στην υπόλοιπη ζωή του.

Ενώ θα περίμενε κανείς να είναι ένα συγκρατημένο παιδί καθώς έμενε απέναντι από το Διοικητήριο των Ιταλών κατοχικών, εκείνος όχι όμως δεν δίστασε, αλλά ‘’εκμεταλλεύτηκε’’ την παρουσία τους καθώς ο πρώτος του δάσκαλος μουσικής ήταν ένας από αυτούς.

Συγκεκριμένα οι Ιταλοί έφτιαχναν πολύ συχνά αυτοσχέδιες χορωδίες και με μερικά μαντολίνα και κιθάρες τραγουδούσαν στη διασταύρωση της Οδού Πινδάρου με την Δίρκης- απέναντι από το στρατόπεδό τους- για να διασκεδάζουν, εντάσσοντας στο ρεπερτόριό τους ως και αντιπολεμικά τραγούδια! Ένας Ιταλός που έπαιζε μαντολίνο, δίδαξε στον μικρό Σπύρο τις νότες και σχεδίασε το πρώτο του πεντάγραμμο.

Όσο κι αν φαίνεται παράξενο όμως , η μεγάλη του αγάπη μέχρι τότε δεν ήταν η μουσική αλλά η ζωγραφική, ταλέντο που καλλιέργησε κερδίζοντας σε σχολικούς διαγωνισμούς.

Τον Σεπτέμβρη του 1949 με την προτροπή του φίλου του Αλέκου Κτενά γράφεται στην Φιλαρμονική του Δήμου Θηβαίων, η οποία με τη βοήθεια του σώματος προσκόπων προσπαθούσε να ανασυνταχθεί μετά τον πόλεμο. Το αποτέλεσμα ήταν θεαματικό καθώς σε ένα μήνα περίπου παίζοντας τζένις, συμμετείχε στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου καταπλήσσοντας τον τότε μαέστρο

Έχοντας όμως την ζωγραφική σε πρώτη προτεραιότητα αποφάσισε μετά την αποφοίτησή του από το Γυμνάσιο να δώσει εξετάσεις στην Σχολή Καλών Τεχνών , κάνοντας μαθήματα προετοιμασίας στον ζωγράφο Σαραφιανό. Ένας από τους συμμαθητές του ήταν και ο νεαρός τότε Φασιανός.

Δυστυχώς για εκείνον όμως στις εξετάσεις, με προεδρεύοντα στην επιτροπή τον Μόραλη δεν τα κατάφερε καθώς προτιμήθηκαν οι πιο εύποροι από τους μαθητές.

Τότε ήταν και η χρονιά (1955) που γράφτηκε στο Ελληνικό Ωδείο, με την προτροπή του Αρχιμουσικού Μιχόπουλου ο οποίος παράλληλα τον είχε ορίσει βοηθό του στην μπάντα της Θήβας.

Παρόλα αυτά , η μουσική δεν τον είχε κερδίσει ολοκληρωτικά, καθώς οι πρωτιές του στους μαθητικούς αγώνες Εύβοιας και Βοιωτίας τρεις συνεχόμενες χρονιές στο άλμα εις ύψος, με ρεκόρ εποχής (1,73) έκαναν τους καθηγητές του να πιστεύουν οτι το λαμπρό αυτό ταλέντο θα γινόταν ένας λαμπρός αθλητής και μετέπειτα γυμναστής. Οι μούσες όμως είχαν για εκείνον άλλα σχέδια...

Η στρατιωτική του θητεία διέκοψε τις σπουδές του στο ωδείο και η απόλυση του το 1960 τον βρίσκει στη Θήβα με πενιχρά οικονομικά μέσα να πασχίζει για την καθημερινότητα.

Από την δύσκολη αυτή θέση τον έβγαλε ο καλός του φίλος Μιλτιάδης Μανουσάκης, θείος του γνωστού σκηνοθέτη, ο οποίος προσφέροντας του μια καλή θέση στην βιομηχανία χαρτικών της οικογένειάς του, τον βοήθησε οικονομικά να ολοκληρώσει τις σπουδές του αποκτώντας πέντε πτυχία : Ωδικής, Αρμονίας, Αντίστιξης, Φούγκας και Σύνθεσης με άριστα.

Το 1968 μελοποιεί 21 παιδικά τραγούδια σε στίχους του εκπαιδευτικού Κώστα Καλαπανίδα και με τα έσοδα από την πώληση των βιβλίων αγοράζει το πρώτο του πιάνο.

Μετά την μεταπολίτευση διαμένοντας στην Αθήνα και ένεκα της γνωριμίας του με πολλούς καλλιτέχνες, πρωτοστατεί στην δημιουργία εκδηλώσεων στην Θήβα το 1976 και συγκεκριμένα τον Οκτώβριο, οπου με την συνδρομή του ζεύγους Σαρρή και ανακαινίζοντας την αίθουσα συνεδριάσεων του Δημαρχείου, πρώην αποθήκη, κατάφεραν να διοργανώσουν έκθεση ζωγραφικής και γλυπτικής οι οποίες διανθίστηκαν από σειρά ομιλιών με θέματα που αγκάλιαζαν τον χώρο των τεχνών και των γραμμάτων με αθρόα προσέλευση πολιτών.

Αυτές οι εκδηλώσεις αποτέλεσαν και την βασική ιδέα πάνω στην οποία σχηματίστηκαν και οργανώθηκαν τα Πινδάρεια, ιδέα που έγινε πραγματικότητα το 1978 με εκείνον σύμβουλο, όχι μόνο σε αυτές τις εκδηλώσεις αλλά ακόμη και στην μορφοποίηση της προτομής του Πινδάρου αλλά και του ανδριάντα του Επαμεινώνδα! .

Αποφοιτώντας από το ωδείο, ξεκινάει πλέον την παράδοση κατ’ οίκον μαθημάτων σε όλη την Αττική σε μεγάλο αριθμό μαθητών, ανάμεσα στους οποίους είναι και τα παιδιά του βουλευτή Γ. Κατσιμπάρδη. Αυτος είναι και η αιτία της επιστροφής του στη Θήβα η οποία ολοκληρώθηκε το 1985 με παρότρυνση του τότε δημάρχου Κώστα Κουρκούτη.

Άμεσα οργανώνει την ημιδιαλυμένη φιλαρμονική αναδεικνύοντας νέους μουσικούς, συστήνει την χορωδία του Πνευματικού Κέντρου το 1988 με μεθοδικότητα και πολύ μεγάλη συμμετοχή Θηβαίων και το 1992 συμμετέχει στο Κάδμειο Ωδείο με διευθύντρια την Νίκη Πανταζάτου διδάσκοντας ανώτερη μουσική Θεωρία.

Εκτοτε αμέτρητες είναι οι καλλιτεχνικές του επιτυχίες τόσο με τη Χορωδία όσο και με τη Φιλαρμονική με συμμετοχή σε συναυλίες και χορωδιακές συναντήσεις , χωρίς να υπολείπεται η ανάδειξη μουσικών ταλέντων της πόλης, η σύνθεση εμβατηρίων και η ενορχήστρωση του συνόλου του ρεπερτορίου της Φιλαρμονικής με σκοπό την προώθηση και διαφήμιση της πόλης που γεννήθηκε και μεγάλωσε.

 - Κύριε Θεοδώρου οι μαθητές σας και όχι μόνο σας αποκαλούν Δάσκαλο. Αποδέχεστε αυτή την προσφώνηση και ποιοι την ξεκίνησαν ?

Η προσφώνηση ‘’Δάσκαλος’’ υπήρχε από τα μαθητικά μου χρόνια. Από παλιά σήμαινε μαέστρος της φιλαρμονικής και λόγω αυτής της ενασχόλησής μου, άρχισαν από παιδί να με φωνάζουν έτσι ανεξαρτήτως αν αναφέρονταν στην μπάντα ή στις άλλες δραστηριότητές μου.

Ισως με αυτόν τον τρόπο προφήτευσαν κάποιοι συμπολίτες μας την μελλοντική μου εργασία.

 - Από την εμπειρία σας όλα αυτά τα χρόνια στη Θήβα και από την ενασχόλησή σας με τα πολιτιστικά της πόλης, πιστεύετε οτι οι Θηβαίοι αγαπούν τον πολιτισμό ?

Όλος ο κόσμος αγαπάει τον πολιτισμό, γιατί αυτό είναι έμφυτο. Η φύση μας έχει κάνει να αγαπάμε το ωραίο και έτσι ο άνθρωπος ανέκαθεν είχε μια ροπή προς το ωραίο και την αρμονία.

Εκείνο που έχει αλλοιωθεί είναι το ότι η κοινωνία ήρθε σε κόντρα με τη φύση ορίζοντας άλλα από ότι ορίζει το φυσικό status.

To περιβαλλοντικό πρόβλημα, είναι ένα μικρό παράδειγμα αυτής της αντιπαλότητας και απ’ότι φαίνεται ηττημένος δείχνει να είναι ο άνθρωπος.

Οι κοινωνίες φτιάχνουν αντικαλλιτεχνικά μοντέλα ανθρώπων, αντιπροοδευτικά, εν ονόματι του κέρδους και της κατανάλωσης και για αυτώς ακριβώς τον λόγο αποπροσανατολιζόμαστε ακούγοντας και βλέποντας σκουπίδια.

 - Πως βλέπετε την προσέλευση νέων παιδιών στους συλλόγους της πόλης στην φιλαρμονική στη χορωδία?

Κάποια στιγμή πρέπει επιτέλους να συμπορευτούν ο Υπουργός Παιδείας με τον Υπουργό Πολιτισμού.

Οι νέοι δεν προλαβαίνουν να ασχοληθούν με τίποτα άλλο πέρα από τη στείρα απομνημόνευση των σχολικών τους βιβλίων, υπερφορτισμένοι και με τα ...περίφημα φροντιστήρια. Καθεστώς που πληρώνουμε ακριβά σαν κράτος, καθώς πέραν των φόρων για δωρεάν παιδεία οι γονείς απομυζούνται από αυτή τη μάστιγα.

Τον πολιτισμό δεν τον παράγουν οι ηλικιωμένοι αλλά τα νιάτα. Θα πρέπει λοιπόν να επιτρέψουμε στους νέους να ασχοληθούν με κάτι υψηλότερο.

 - Προβλέπετε λοιπόν δυσοίωνο το μέλλον της Θήβας ?

Όπως προείπα υπάρχει έλλειψη ζωντανού υλικού για να πλαισιώσει εγχειρήματα όπως μουσικά ή θεατρικά σχήματα καθώς μαθητές των τελευταίων τάξεων του Λυκείου δεν υπάρχουν.

Περαν αυτών, όσος ελεύθερος χρόνος υπάρχει αναλώνεται στις καφετέριες .

Παλιότερα η Θήβα είχε πλούσιο σχολικό αθλητισμό ενώ τώρα οι μαθητές κυνυγούν μόνο μια θέση στο πανεπιστήμιο και ένα καλό μισθό. Όμως ‘’ουκ επ άρτω ζήσεται μόνο άνθρωπος...’’

 - Ποια θεωρείτε σαν μεγαλύτερη καλλιτεχνική σας επιτυχία?

Πολύ σημαντικό είναι οτι τα τελευταία χρόνια έφτασε η Φιλαρμονική να απαρτίζεται από 42 μουσικούς, στην πλειοψηφία τους νέοι καθώς επίσης ιδρύθηκε και η μικτή χορωδία του Πνευματικού Κέντρου. Δεν θα μπορούσα όμως να μην αναφέρω το ‘’Άξιον Εστί’’ στο Μοσχοπόδι το 2002, την συνεργασία με τον Γ. Μπέζο σε μια βραδιά λαικού τραγουδιού το καλοκαίρι που μας πέρασε καθώς και τις εμφανίσεις της Φιλαρμονικής στη Ν. Φιλαδέλφεια, την Χαλκίδα και τη Λιβαδειά.

 - Θα θέλατε να μας αναφέρετε κάποιο αγαπημένο σας μουσικό κομμάτι?

Είναι δύσκολο να περιοριστώ μόνο σε ένα αφού τόσο το ρεπερτόριο του Σταύρου Κουγιουμτζή όσο και των Θεοδωράκη και Χατζηδάκι με συγκινεί ιδιαίτερα. Επίσης αξιομνημόνευτο είναι και <<ο χορός των Εβραίων>> του Βέρντι το γνωστό <>’.

 - Από το 1978 έως σήμερα πως θα χαρακτηρίζατε την πορεία των Πινδαρείων ?

Τα Πινδάρεια φθίνουν με την πάροδο του χρόνου τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα δυστυχώς. Το βασικό πρόβλημα δεν είναι άλλο από το οικονομικό καθώς το Υπουργείο Πολιτισμού δεν συνδράμει και έτσι περιοριζόμαστε ως επί το πλείστον στις ντόπιες δυνάμεις αλλά και πάλι με ελλείψεις. Ας θυμηθούμε οτι η πρώτη πρώτη εκδήλωση των Πινδαρείων ήταν μια φανταστική συναυλία του Χρήστου Λεοντή στο γήπεδο, αλλά επίσης δεν πρέπει να ξεχνούμε την εμφάνιση στο ίδιο σημείο το 1982 του Μάνου Χατζηδάκι με συμφωνική ορχήστρα!

Ένας καλλιτεχνικός διευθυντής που θα γνωρίζει τον χώρο θα μπορούσε ίσως να οργανώσει τον πολύπαθο θεσμό αλλά δυστυχώς ...δεν προβλέπεται από τον Δήμο.

 -Αγαπάει ο κόσμος την Φιλαρμονική, καθώς το τελευταίο διάστημα όλοι γνωρίζουμε οτι πέρασε από δύσκολα μονοπάτια ?

Ναι αγαπάνε οι Θηβαίοι την Φιλαρμονική, η οποία σημειωτέον έκλεισε έναν αιώνα ζωής πέρσι και αυτό πιστεύω φάνηκε στην τελευταία παρέλαση. Βέβαια δεν λείπουν οι κακοήθειες και οι μικρόψυχες αντιλήψεις από ορισμένους αλλά γενικά οι πολίτες αγαπούν την μπάντα και όταν δεν παρουσιάζεται τους λείπει.

 - Έχετε κάποιο όραμα για την πόλη μας, ένα κρυφό σας όνειρο που θα θέλατε να γίνει πραγματικότητα?

Θα ήθελα η τοπική αυτοδιοίκηση να ενισχύεται οικονομικά από την πολιτεία ουτως ώστε κανένας Δήμαρχος να δικαιολογείται, αλλά να υλοποιεί έργα. Με αυτό τον τρόπο θα δούμε όλοι μας την πόλη να ομορφαίνει και να προοδεύει.

 - Αυτό φαίνεται να είναι δύσκολο στα χρόνια που ζούμε. Θα μπορούσε να υπάρξει κάποια άλλη λύση ή είναι μονόδρομος η αρωγή της πολιτείας?

Θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε την πόλη εκμεταλλευόμενοι την ντόπια προιστορία και ιστορία για να αποκτήσουμε πόρους και δεν είναι δύσκολο. Χρειάζεται μεράκι και πρόγραμμα.

Οι τραγωδίες που αποτελούν τον Θηβαικό Κύκλο αν παίζονταν και διδάσκονταν στο Μοσχοπόδι αποκλειστικά, πολλοί θίασοι, νέοι ηθοποιοί, μελετητές και τουρίστες θα έρχονταν στα μέρη μας φέρνοντας και πόρους στα ταμεία της πόλης για να τα αξιοποιήσει, επενδύοντας πάλι στον πολιτισμό.

 -Αρα πιστεύετε στην ανάπτυξη μέσω του τουρισμού ?

Μα φυσικά. Δεν είναι δυνατόν η γενέτειρα πόλη του Ηρακλή να τον αφήνει αναξιοποίητο!

Οι ξένοι βρίσκουν ασήμαντες αφορμές για να αναπτυχθούν τουριστικά εν τούτοις όμως το κάνουν.

Υπάρχει ο ΕΟΤ αλλά και το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο ούτως ή αλλως οι φορολογούμενοι πληρώνουν, για να στηρίξουν αυτή την ιδέα

Οι αρχαιολόγοι βρίσκουν πλήθος αρχαιοτήτων αλλά δεν αναδεικνύονται καθώς σκοντάφτουν στην γραφειοκρατία και οι λάκοι που απομένουν από τις ανασκαφές γίνονται μικρές χωματερές. Ακόμη και στην ανέγερση του νέου μουσείου η αρχαιολογία σταμάτησε τον ίδιο της τον εαυτό καθυστερώντας για πολύ την αποπεράτωσή του και χάρη στις προσπάθειες του κ. Αραβαντινού πλησιάζει στο τέλος.

 - Με τι αξιολόγιο πορευτήκατε στη ζωή σας ?

Ποτέ δεν σκέφτηκα να κάνω επάγγελμα τη ζωγραφική ή τη μουσική που αγαπάω από μικρός. Απλά μου άρεσε χωρίς να ξέρω το λόγο. Η ομορφιά που έκρυβε με τράβηξε. Αν οι νέοι έχουν κάποιο ταλέντο καλό θα είναι να το καλλιεργήσουν και ίσως να το κάνουν και επάγγελμά τους με γνώμονα αυτή ακριβώς την κρυφή ομορφιά. Βέβαια το σημερινό καθεστώς είναι πολύ πρακτικό,ζούμε σε μια ωμή καθημερινότητα που δεν επιτρέπει σε κανένα να πορευτεί με κριτήριο αυτό που του αρέσει. Το χρήμα δυστυχώς κινεί όλη την κοινωνία.

 - Θα μπορούσε ένας άνθρωπος του πνεύματος να ασχοληθεί με την πολιτική ?

Όχι μόνο θα μπορούσε, αλλά αυτό γίνεται από καταβολής κόσμου. Η πολιτική κατάντησε ωμή, αλλά πάρα πολλοί άνθρωποι του πνεύματος ασχολήθηκαν με τα κοινά του τόπου τους. Ένα παράδειγμα είναι ο Μίκης Θεοδωράκης. Η τέχνη δίνει όραμα και ευαισθησίες και γι αυτό οι καλλιτέχνες, νιώθωντας περισσότερο την καθημερινότητα και τον ανθρώπινο πόνο, σαν δέκτες , σαν ‘’σεισμογράφοι’’, που καταγράφουν αυτές τις ανησυχίες, επιβάλλεται να ασχολούνται γιατί οι κοινωνίες χρειάζονται τα δύο αυτά συστατικά για να προχωρήσουν.

 - Θα θέλατε να συμπληρώσετε κάτι στη συζήτησή μας ?

Να ευχηθώ η Θήβα να βελτιωθεί, φυσικά μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης και συνακόλουθα η φιλαρμονική , η οποία έκλεισε 100 χρόνια ζωής πέρσι, να αναγεννηθεί και να αποτελέσει οδηγό πολιτισμού για όλη την πόλη.

Σεπτέμβριος 2008

Γιώργος Γελέκας

George Gelekas