Ολική επαναφορά του μεγαλοεργολαβικού μοντέλου για τα σκουπίδια

- της Δέσποινας Σπανούδη - 

Πριν από λίγες ημέρες βγήκε η πρώτη και πολυαναμενόμενη πρόσκληση ΕΣΠΑ για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Ένα εργαλείο που δείχνει σε ποια κατεύθυνση κινείται επί της ουσίας η κυβερνητική πολιτική και τι πρόκειται να υλοποιηθεί. Ας πάμε όμως ένα βήμα πίσω.

Όταν με την ανάληψη των καθηκόντων της, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε όλα τα όπλα στα χέρια της: την ευκαιρία να σχεδιάσει αφού το νέο 5ετές Εθνικό Σχέδιο δεν είχε ανακοινωθεί και την ευκαιρία να χρηματοδοτήσει αυτό το σχέδιο αφού το νέο ΕΣΠΑ μόλις ξεκινούσε.

Στην αρχή κάτι φάνηκε να γίνεται. Ο τομέας των απορριμμάτων ήταν από τους λίγους που ΣΥΡΙΖΑ είχε σχέδιο εφαρμογής, αναλυμένο και εξηγημένο και συνεπώς σχετικά ώριμο να επηρεάσει τον Εθνικό Σχεδιασμό.

Είναι αλήθεια, ότι παρά την αντίδραση από συμφέροντα, λόμπυ, υπηρεσιακούς παράγοντες, νυν και πρώην αυτοδιοικητικούς, εν τέλει το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) ενσωμάτωσε κινηματικές  διεκδικήσεις και επεξεργασίες που είχαν υιοθετηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Για παράδειγμα την απόρριψη της καύσης, τη διαλογή στην πηγή, την δημόσια διαχείριση, την αποκέντρωση, τον κοινωνικό έλεγχο, την επαναφορά του κυρίαρχου ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ο ΕΣΔΑ ξηλώνεται

Ενώ όμως ο ΕΣΔΑ ήταν ακόμη υπό διαβούλευση, την περασμένη Άνοιξη ξεκίνησε το …ξήλωμά του δια χειρός Σταθάκη, αρχικά με την υπογραφή του ΣΔΙΤ Δυτικής Μακεδονίας.

Στην συνέχεια τη σκυτάλη πήραν Δήμαρχοι και Περιφερειάρχες μαζί με  τα συλλογικά τους όργανα.

Πρώτη και καλύτερη η ΚΕΔΕ του κ. Πατούλη που απεφάνθη ότι ο ΕΣΔΑ είναι υπεφιλόδοξος και ούτως ειπείν ανεφάρμοστος.

Παράλληλα ξεκίνησε η μάχη για τη …διάσωση των ΣΔΙΤ Πελοποννήσου Ηπείρου, Ηλείας, Σερρών, στην οποία συμμετέχουν όλες οι ενδιαφερόμενες πλευρές: ευρωπαίοι εταίροι, εγχώριοι μεγαλοεργολάβοι, κυβερνητικοί παράγοντες του διαμετρήματος ενός Φλαμπουράρη και του οικονομικού επιτελείου, αυτοδιοικητικοί.

Για όσους αναρωτιούνται προς τι τόση φασαρία για τα σκουπίδια, ας θυμηθούν ότι το μεγαλύτερο μέρος των δημοτικών τελών που πληρώνουμε όλοι μέσω του λογαριασμού του ρεύματος αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων.

Και ας σημειώσουμε ακόμη ότι, για ένα μέρος από αυτά που αφορά τις συσκευασίες,  έχουμε προπληρώσει  την ανακύκλωσή τους στην τιμή αγοράς του συσκευασμένου προϊόντος.

Αλλά ας επιστρέψουμε στην επιχείρηση ξηλώματος του Εθνικού Σχεδιασμού  (ΕΣΔΑ).

Με βάση αυτό τον σχεδιασμό, έπρεπε στην συνέχεια  να συνταχθούν οι Περιφερειακοί Σχεδιασμοί (ΠΕΣΔΑ) που εκκρεμούσαν περίπου μια 5ετια και Τοπικά Δημοτικά Σχέδια (ΤοΣΔΑ ή ΤΣΔ).

Μέχρι σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των ΠΕΣΔΑ και των ΤοΔΣΑ, είτε είναι σε …ανομολόγητη αντίθεση με τον ΕΣΔΑ είτε είναι τόσο αόριστη ώστε να μην αποτελούν σχεδιασμό.

Ιδιαίτερα προβληματικοί είναι οι ΠΕΣΔΑ Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας που αφορούν το 65% των παραγόμενων αστικών αποβλήτων της χώρας.

Επίσης προβληματικό είναι το γεγονός ότι το νέο νομοσχέδιο που υποτίθεται ότι θα αναμόρφωνε το συγκεντρωτικό και αδιαφανές μοντέλο των περιφερειακών φορέων διαχείρισης που προέβλεπε ο Καλλικράτης εξαιρεί τις δύο αυτές περιοχές και συντηρεί την ίδια περίπου λογική στις υπόλοιπες περιφέρειες.

Παράλληλα, η ίδια η Κυβέρνηση δεν προχώρησε σε θεσμικές αλλαγές και μέτρα που προέβλεπε ο νέος Εθνικός Σχεδιασμός.

Ακόμη περισσότερο δεν φαίνεται να έχει σκοπό να εκμεταλλευτεί τη δυνατότητα υλοποίησης της διακηρυγμένης πολιτικής της.

Εργολαβιών… το ανάγνωσμα

Με την πρόσφατη  πρόσκληση χρηματοδότησης ξαναγυρίζει στην παραδοσιακή πολιτική: ξεχνάει τον αυξημένο ρόλο των Δήμων και τα τοπικά σχέδια, αποχαιρετά την αποκεντρωμένη διαχείριση και τον δημόσιο έλεγχο.

Υποθάλπει πάλι τα αδιαφανή και εντελώς αναποτελεσματικά ιδιωτικά συστήματα που νέμονται τον έμμεσο φόρο της ανακύκλωσης, μην προβλέποντας χρηματοδότηση για δημοτικά συστήματα διαλογής στην πηγή.

Συνοψίζοντας: επαναφορά των ΣΔΙΤ, διατήρηση των ιδιωτικών συστημάτων ανακύκλωσης, καθυστέρηση των αναγκαίων αλλαγών και αγνόηση του νέου ΕΣΔΑ στις χρηματοδοτήσεις.

Ένα σύνολο που προδιαγράφει νέο αδιέξοδο και ολική επαναφορά των εθνικών εργολάβων. Με όλα τα Κοινωνικά Οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που σέρνουν πίσω τους.

Η ….εμπλοκή του Εθνικού Σχεδιασμού που πρόλαβε να αλλάξει πριν το καλοκαταλάβουν οι ιθύνοντες αποτελεί πλέον ένα ανεπιθύμητο εμπόδιο. Το εργολαβικό σχέδιο είναι εδώ.