Για την παράσταση του ΜΕΝΓΚΕΛΕ από το Θηβαϊκό Πειραματικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Λάζαρου Παπαδόπουλου

Γράφει η Μαρία Καστανάρα
 "Δύο άγνωστοι, ένας άντρας και μία γυναίκα, συναντιούνται στο κουπέ ενός τρένου. Μετά από μία διακοπή ρεύματος, προκειμένου να αποφύγουν την πλήξη της αναμονής έως ότου επιδιορθωθεί η βλάβη και καταφέρουν να φτάσουν στον προορισμό τους, εκείνος προτείνει να παίξουν ένα παιχνίδι. Με αφορμή το αντικείμενο της διατριβής της, εκείνη θα είναι η Εσθήρ Κοέν και εκείνος ο Ζόζεφ Μένγκελε. Πώς ένα «αθώο» παιχνίδι θα μεταμορφωθεί σε μία αλλεπάλληλη ψυχολογική καταβύθιση με τρομακτικές προεκτάσεις και για τους δύο;
Πρόκειται για ένα κλειστοφοβικό θρίλερ, με ιστορικές αναφορές σε πρόσωπα και έντονα στοιχεία μυστηρίου.
 «Αν είσαι, είμαι» είναι η φράση που αρκεί για να ξεκινήσει ένα ιλιγγιώδες παιχνίδι μυαλού, όπου η αλήθεια με την ψευδαίσθηση αλλάζουν αδιάκοπα θέσεις. Οι λέξεις εκκινούν το τελετουργικό και μετατρέπουν το κουπέ του τρένου σε έναν ετεροτοπικό χώρο, όπου οι προσωπικοί δαίμονες οδηγούν σε συγκρουσιακές καταστάσεις επιβολής. Η έννοια της ταυτότητας προσπαθεί να επαναπροσδιοριστεί, ανατροφοδοτείται από την ίδια την ιστορία, και περιπλέκεται με τα πρόσωπα του παιχνιδιού, δίνοντας την πιθανότητα των εκδοχών.
 Πώς όμως «χτίζεται’ η κάθε εκδοχή; Πόσο μπορεί να παρεκτραπεί η αρχική σύμβαση και σε ποιους στοιχειωμένους, σκοτεινούς τόπους μπορεί να οδηγήσει; Σχέσεις ερωτικές, επιβίωσης και εξουσίας εξετάζονται χειρουργικά κατά τη διάρκεια του επικίνδυνου παιχνιδιού. Ένα είδος μελέτης πάνω στη δύναμη της ανθρώπινης εμμονής για το υποκειμενικό «Ιδανικό» με αφορμή τον αρχιβασανιστή γιατρό των Ες-Ες στο Άουσβιτς, ο οποίος έμεινε στην ιστορία συνυφασμένος με την έννοια του Κακού. Τεχνική «θέατρο εν θεάτρω» αλλά με έναν τρόπο που θυμίζει την πιραντελλική αντίληψη για την έννοια της πραγματικότητας και της υποκειμενικότητας.
 Παιχνίδια ρόλων, όπου τα όρια της ψευδαίσθησης και της αλήθειας μπερδεύονται, θολώνουν και απαιτούν εγρήγορση και από τους παίκτες-πρόσωπα, αλλά και από τους θεατές. Η επαναληπτικότητα στον λόγο διχάζει για την χρησιμότητα της, αλλά εκεί βρίσκεται και όλη η μαγεία του έργου. Επιβεβαιώνει πως μία ίδια κατάσταση, μία ίδια χωροχρονική συνθήκη, μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση, να νοηματοδοτηθεί τόσο διαφορετικά, κι ας ξεκινά από την ίδια σύμβαση, απλά αλλάζοντας την υποκειμενική οπτική. Η επινοημένη ζωή επηρεασμένη από την ιστορία, επιβάλλεται στην πραγματική και δεν επιτρέπει εύκολα σε κανέναν να αποχωρήσει.
Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Λάζαρος Παπαδόπουλος, πραγματοποίησε μία πολύ ενδιαφέρουσα, αλλά, ίσως, λίγο συντηρητική σκηνοθεσία. Χειρίστηκε έντεχνα την εναλλαγή θύτη-θύματος διατηρώντας την αινιγματικότητα στο ξεκίνημα και πετυχαίνοντας την κλιμακούμενη ένταση. Διατήρησε το κείμενο αυτούσιο, έπαιξε με τους κοφτούς διαλόγους και κράτησε τις σκηνές στη χρονική σειρά που τις έθεσε ο συγγραφέας στο κείμενό του διαχωρίζοντάς τες με παύσεις, αλλαγή φωτισμού και μουσικής σε σημεία, επιτρέποντας στον θεατή λίγα δευτερόλεπτα αναστοχασμού για όσα συνέβησαν και θεμιτή αγωνία για όσα θα συμβούν. Η χαρακτηριστική κίνηση της «Σελεξιόν» και ο τρόπος αναπαράστασης της ερωτικής σκηνής ήταν πραγματικά αξιόλογες επιλογές.
 Εύστοχο, εικαστικό και συμβολικό το σκηνικό που επιμελήθηκε ο ίδιος ο Λάζαρος Παπαδόπουλος. Οι καρέκλες-καθίσματα, στις δύο άκρες της σκηνής να κοιτούν μετωπικά, θύμιζαν ρεαλιστικά το κουπέ ενός τρένου και υπογράμμιζαν την απόσταση των δύο συνεπιβατών και μεταφορικά. Ανάμεσά τους μία υδάτινη άβυσσος, σουρεαλιστική προσθήκη για ένα βαγόνι τρένου, η οποία θα λειτουργήσει σαν χάος και σαν κάθαρση, σαν σημείο συνάντησης των σωμάτων και σαν κολυμπήθρα της νέας ταυτότητας. Τα δύο κόκκινα σχοινιά σε κόμπους κεντρικά της σκηνής, κρέμονται σαν κατηγορία, εκδίκαση και καταδίκη του βασανιστή γιατρού. Δύο λευκά κεφάλια κούκλας, τα alter ego των προσώπων δραπετεύουν από το απωθημένο ασυνείδητο, και μία πράσινη μικρή μπάλα, η έννοια του παιχνιδιού που πηγαινοέρχεται στα χέρια τους, είναι τα ελάχιστα σκηνικά αντικείμενα.
 Η χρήση strobe προσφέρει εγρήγορση και προμηνύει την ψυχική αναταραχή που θα ακολουθήσει. Η διακοπή του ρεύματος υπονοεί και σκοτάδι επάνω στην σκηνή. Σε πρακτικό επίπεδο είναι κατανοητός ο φωτισμός επάνω στη σκηνή ώστε να μπορεί να παρακολουθήσει ο θεατής την παράσταση, αλλά και συμβολικά φωτίζοντας τη σκοτεινή πλευρά του Μένγκελε, αλλά και τις μύχιες πτυχές της προσωπικότητας των Μ. και Ε. Θα μπορούσε, όμως, να ήταν περισσότερο ατμοσφαιρικός και να υπαινίσσεται λίγο περισσότερο το σκοτεινό βαγόνι του τρένου.
 Ο Αντώνης Φωτιάδης ξεκίνησε στο πρώτο μέρος ποιο άνευρα και αποστασιοποιημένα, αλλά σταδιακά απέκτησε μία διακριτική αινιγματικότητα που τραβούσε όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον πάνω του σαν μια καταιγίδα που ετοιμάζεται να ξεσπάσει. Λειτουργώντας κλιμακωτά κατέληξε να δώσει έναν Μένγκελε βαθύ, εσωτερικό, τρομακτικό. Με βλέμμα παρανοϊκής ευφυίας και εμμονικής επιμονής, έδειξε πως κατανόησε πολύ καλά την σημασία της χειριστικότητας του Μένγκελε.
 Η Νίνα Μάρα είχε πλαστικότητα και σωματική, αλλά και στην εκφορά του λόγου της. Έδωσε ξεκάθαρα τις αλλαγές της ταυτότητας και κινήθηκε εύκολα στις συναισθηματικές αλλαγές, παρά τις κάποιες εκφραστικές υπερβολές της σε σημεία κορύφωσης. Άκρως συγκινητική καθώς έδειχνε φωτογραφίες του Άουσβιτς και αμίλητη επικοινώνησε άψογα με το κοινό.
 Ο Μένγκελε και η Εσθήρ δεν μπορούν να συναντηθούν. Έχουν διαφορετική αφετηρία και τέλματα. Όταν ο ένας ξεκινά από την αγάπη και καταλήγει στο μίσος, ο άλλος ακολουθεί την αντίστροφη διαδρομή. Το Youkali δε θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Θα ακούγεται πάντα σαν αδήμων σκοπός που όσο κι αν πλησιάζει δε θα φτάσει ποτέ. Η Ε. επιθυμεί να αποχωρήσει από την νοσηρότητα του παιχνιδιού, αλλά αδυνατεί, γιατί είναι δέσμια της σύμβασής του μέχρι να αντιληφθεί την αλληλοεξαρτώμενη υπόσταση των ρόλων. Εφόσον «αν είμαι, είσαι» τότε «αν δεν είμαι, δεν είσαι». Η Ε. φτάνει στο ανώτατο επίπεδο της διαύγειας της, στην κορυφή του απώτερου σκοπού της να ερμηνεύσει και να καταλάβει και δίνει την λύση. Μία λύση, όμως, πολυσήμαντη που σπάει τον καθρέφτη των εκδοχών σε κομμάτια και είναι επιλογή του θεατή ποιο κομμάτι θα διαλέξει."

Θηβαϊκό Πειραματικό Θέατρο

Δημοσίευση σχολίου

[disqus][blogger]

MKRdezign

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Από το Blogger.
Javascript DisablePlease Enable Javascript To See All Widget