Σχέση παραδοσιακού και ηλεκτρονικού εκφοβισμού/ θυματοποίησης

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις για τη διαδικτυακή βία και τη σχέση της με τη βία στην καθημερινή σχολική ζωή. Για παράδειγμα, ο Li (2004) θεωρεί πως ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός είναι απλώς μετατόπιση του παραδοσιακού εκφοβισμού σε ένα καινούριο πλαίσιο.

Μάλιστα, μέσα από την ενσωμάτωση των παραδοσιακών προτύπων εκφοβιστικής συμπεριφοράς, τον υποκαθιστά. Φαίνεται ίσως «πιο ασφαλής», λόγω της απουσίας σωματικής βίας και του περιορισμού στην πρόκληση συναισθηματικής και ψυχολογικής ζημιάς. Παρόλα αυτά, ο αντίκτυπος στο θύμα, όπως θα αναλυθεί και στην αντίστοιχη ενότητα, μπορεί να είναι σοβαρότερος. Μία άλλη άποψη προωθείται από τον Shariff (2008), ο οποίος υποστηρίζει ότι ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός είναι μια προέκταση του παραδοσιακού εκφοβισμού. Σε αυτήν την περίπτωση, η ηλεκτρονική παρενόχληση φαίνεται τα προστίθεται στον ήδη εκτυλισσόμενο εκφοβισμό πρόσωπο με πρόσωπο στο σχολείο.

Επιπρόσθετα, οι Ybarra & Mitchell (2004), υποστήριξαν την άποψη της αντιστροφής ρόλων, η οποία προέρχεται από ευρήματα που φέρουν τα θύματα του διαδικτυακού εκφοβισμού στην πραγματική ζωή να μετατρέπονται σε ηλεκτρονικούς θύτες. Φαίνεται πως παίρνουν εκδίκηση από το διώκτη τους, κρύβοντας την ταυτότητά τους πίσω από την οθόνη του υπολογιστή. Είναι επίσης πιθανό ένα ανυπεράσπιστο θύμα παραδοσιακών εκφοβιστικών καταστάσεων να χρησιμοποιεί τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό για εκδραμάτιση και συναισθηματική εκτόνωση. Το να παρενοχλεί κανείς αθώους αγνώστους στο διαδίκτυο είναι δυνατό να δημιουργεί ένα αίσθημα ισχύος, ενισχύοντας έτσι την έλλειψη ευαισθησίας. Υπάρχει, λοιπόν, μια ασαφούς φύσης κυκλική συσχέτιση παραδοσιακού και διαδικτυακού εκφοβισμού. Αυτή η άποψη συμφωνεί με τις σύγχρονες θεωρήσεις που δεν διχοτομούν τις συμπεριφορές βίας με όρους θύτη και θύματος αλλά συζητούν το ενδεχόμενο αλληλοεπικάλυψης των δύο αυτών ψυχικών θέσεων.

Εναλλακτικά, σύμφωνα με τους Beran και Li (2007), ο τρόπος σύνδεσης σχολικού εκφοβισμού και ηλεκτρονικού εκφοβισμού μπορεί να αναπαρασταθεί με τη θεωρία της κοινωνικής ιεράρχησης (social rank theory). Σύμφωνα με αυτή, η ομάδα των συνομηλίκων εγκαθιδρύεται ως μία ιεραρχία όπου ορισμένοι μαθητές χρησιμοποιούν την επιθετικότητα για να κυριαρχήσουν πάνω στους συνομηλίκους τους, για να αποκτήσουν γόητρο, δύναμη και πρόσβαση σε πηγές (Pellegrini & Long, 2002). Όταν οι συνομήλικοι υποκύπτουν σε αυτές τις κυριαρχικές πρωτοβουλίες με κλάματα ή αισθήματα ντροπής, ασκείται πάνω τους έλεγχος, που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμη επίδραση (Sharp, Thompson, & Arora, 2000). Κατά συνέπεια, ένα παιδί που δέχεται επιθέσεις στο σχολείο μπορεί να γίνει αντικείμενο εκφοβισμού στον κυβερνοχώρο, για μεγάλο χρονικό διάστημα και σε πλαίσια εκτός σχολείου.

Φαίνεται, επιπλέον, πως οι αναφορές παραδοσιακού και ηλεκτρονικού εκφοβισμού επικαλύπτονται σε σημαντικά μεγάλο βαθμό (Özgür, 2010). Το 85% των νέων που ανέφεραν εμπειρία τουλάχιστον ενός επεισοδίου του ενός είδους, είχαν και ανάλογη εμπειρία από το άλλο. Το 90% δεν το ανέφεραν σε ενήλικα, πρωτίστως διότι ένιωθαν ότι πρέπει να το αντιμετωπίσουν μόνοι τους και επίσης λόγω του ότι δεν ήθελαν να περιοριστεί η πρόσβασή τους στο διαδίκτυο (Swartz, 2009). Σύμφωνα με άλλες έρευνες, η μεγάλη πλειοψηφία μαθητών που είναι θύτες και θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού, φέρονται να έχουν υιοθετήσει τους ίδιους ρόλους και στην καθημερινή ζωή (Riebel, 2009). Πάντως, ας σημειωθεί από τη σύγκριση των τριών κύριων μορφών εκφοβισμού μεταξύ εφήβων, σύμφωνα με έρευνα στην Καλιφόρνια, προκύπτει πως ο λεκτικός εκφοβισμός είναι ο πιο συχνός, ακολουθούμενος από το σωματικό και, τέλος, το διαδικτυακό (Williams & Guerra, 2007).

Διαφορές μεταξύ παραδοσιακού και ηλεκτρονικού εκφοβισμού/θυματοποίησης

Η μορφή του εκφοβισμού και της παρενόχλησης μέσω του διαδικτύου και των κινητών διαφέρει σε αρκετά σημεία από την κλασική. Το θύμα του κλασικού bullying είχε τη δυνατότητα να νιώσει ασφάλεια μακριά από τους πιθανούς χώρους επίθεσης των δραστών και σίγουρα αισθανόταν ηρεμία επιστρέφοντας στο σπίτι του, κάτι που δεν συμβαίνει με το cyber bullying. «Απ” αυτό δεν μπορείς να κρυφτείς πουθενά, εκτός και αν απενεργοποιήσεις τις ηλεκτρονικές σου συσκευές. Η ψυχολογική επιβάρυνση είναι μεγαλύτερη από τη σωματική. Είναι συνήθως ανώνυμο, απρόσωπο και μπορεί να έχει μεγαλύτερο σύνολο αποδεκτών από ό,τι το bullying, ακόμη και από ένα δράστη. Είναι ανεξάρτητο από το σωματότυπο του δράστη. Ακόμη και ένας μικροκαμωμένος πιτσιρίκος μπορεί να καταφέρει πολλά, χρησιμοποιώντας μόνο το πληκτρολόγιο του υπολογιστή του. Οι έφηβοι έχουν περισσότερες γνώσεις από τους γονείς και τους δασκάλους τους και είναι πολύ δύσκολο να τους ελέγξουμε» επισημαίνει η Βασιλική Γκουντσίδου(http://www.madata.gr/index.php/diafora/child-family/advices/34773.html, 2009). Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά οι διαφορές μεταξύ παραδοσιακού και διαδικτυακού εκφοβισμού.

Διαφορές μεταξύ παραδοσιακού και διαδικτυακού εκφοβισμού/θυματοποίησης(Hanewald, 2008; Pinna, Pisano, Saturno, 2009)